علل و دلايل شكل‌گيري، تداوم و گسترش جنبش گولن

Causes of the formation, continuation and expansion of the «Hizmet» movement

اين تحقيق با هدف بررسي علل و دلايل شكل­گيري، تداوم و گسترش جنبش هيزمت[1] (جنبشي منتسب به فتح­الله گولن)، ضمن بررسي آرا و انديشه­هاي گولن، خاستگاه فكري و نظري اين جنبش را در بستر تاريخي تحولات و شرايط سياسي و اجتماعي تركيه مطالعه‌كرده‌است؛ علاوه‌بر‌اين، روند گسترش اين انديشه­ها و سازماندهي اين جنبش در قالب نهادهاي آموزشي و مالي منضبط و كارآمد و رسانه­هاي ارتباط جمعي با نگرشي سيستمي (بررسي عوامل دروني و بيروني تأثيرگذار بر جنبش) بررسي‌شده‌است. اين تحقيق از نوع تحقيق‌هاي اكتشافي است و از روش (تكنيك) توصيف و تاحدودي تحليل با مراجعه به اسناد بهره­گيري‌شده‌است. به‌طور‌كلي، جنبش گولن ازيك‌سو محصول شرايط تاريخي تركيه و واكنشي به سياست­هاي سكولاريستي دولت­ها و ازسوي‌ديگر، تلاشي مستمر به‌منظور سازگاري اسلام با مدرنيته و دموكراسي بوده‌است. بهره­گيري از آموزه­هاي تصوف، تقديس كار و كوشش جمعي، مبارزه با فقر، جهل و تفرقه و تلاش براي آشتي سنت و مدرنيته با وام­گيري از سنت ليبراليسم و اخلاق پروتستاني، نوعي از اسلام را به جهانيان عرضه‌كرده‌است كه از اسلام اجتماعي در برابر اسلام سياسي دفاع‌مي­كند؛ اگرچه فعاليت­ها و اقدام‌هاي اين جنبش تحت‌الشعاع حوادث پس از كودتاي نافرجام قرارگرفته و دولت تركيه مبارزه‌اي گسترده را براي حذف اين جنبش آغاز‌كرده‌است، به‌نظر‌نمي­رسد داستان جنبشي كه جاي پاي عميقي در سنت اسلامي و فرهنگ بومي دارد و توانايي خود را در تطبيق با شرايط موجود و روزآمدكردن انديشه­هاي اسلامي نشان‌‌داده‌است، به اين زودي به‌پايان‌برسد.

The purpose of this study was to investigate the causes and reasons for the formation, continuation and expansion of the movement of gold, while analyzing Gulen's thoughts and ideas, the intellectual and theoretical origins of this movement in the historical context of political developments and conditions an‎d social studies in Turkey. In addition, the process of developing these ideas and organizing this movement in the form of disciplined and efficient educational and financial institutions, and mass media with a systemic attitude Has been. This research is exploratory research and has been described by a technique and, to some extent, has been analyzed by referring to the documents. In general, the Gulen movement has, on the one hand, been the product of the historical conditions of Turkey and the reaction to secularist policies of the states, and on the other hand, has been an ongoing attempt to reconcile Islam with modernity and democracy. The exploitation of the teachings of Sufism, the sanctification of labor and collective effort, the fight against poverty, ignorance and divisions, and the attempt to reconcile tradition and modernity by lending from the tradition of liberalism and Protestant morality, has presented a kind of Islam to the world. It defends social Islam against political Islam.