ارزيابي غلظت نيترات و آسيبپذيري آب زيرزميني با روشهاي GODS و AVI (مطالعه موردي: دشت كردكندي دوزدوزان، آذربايجان شرقي)

هدف از اين مطالعه، بررسي غلظت نيترات در منابع آب زيرزميني دشت كردكندي ـ دوزدوزان و ارزيابي آسيبپذيري آن با روشهاي GODS و AVI است. دشت كردكندي ـ دوزدوزان در شمال غرب ايران در استان آذربايجان شرقي واقع شده است كه به دليل كمبود منابع آب سطحي مطلوب در اين منطقه، آب زيرزميني اهميت خاصي براي كشاورزي و آشاميدن دارد. همچنين فعاليتهاي شديد كشاورزي و استفاده بيش از حد از كودهاي كشاورزي سبب شده است كه آب زيرزميني اين دشت با خطر آلودگي نيترات مواجه باشد. بنابراين، ضروري است كه كيفيت آب زيرزميني اين منطقه نسبت به غلظت نيترات بررسي و ميزان آسيبپذيري آن تعيين شود. براي اين منظور از 22 حلقه چاه عميق و نيمه عميق در مهر ماه 1394 نمونهبرداري و تجزيه هيدروشيميايي شد. كمترين غلظت نيترات با مقدار 31/3 ميليگرم بر ليتر در شمال دشت و مجاورت ارتفاعات مياني بهدست آمد كه علت آن عمق زياد سطح آب زيرزميني و دانهريز بودن رسوبات است. بيشترين غلظت نيترات نيز با مقدار 23/37 ميليگرم بر ليتر در جنوب شرقي منطقه متمركز شده است كه ميتوان علت آن را به رسوبات دانهدرشت موجود در اين ناحيه نسبت داد. بر اساس نتايج، فعاليتهاي انساني مهمترين دليل حضور نيترات در آب زيرزميني منطقه است. اين فعاليتها ميتوانند از استفاده بيش از حد از كودهاي كشاورزي توسط كشاورزان يا نشت از سيستمهاي فاضلاب خانگي در منطقه ناشي باشد. همبستگي نسبتاً متوسط (497/0 r=) غلظت نيترات با بيكربنات نيز مويد استفاده از كودهاي نيتروژنه در زمينهاي كشاورزي است. به منظور برآورد اوليه آسيبپذيري دشت از روشهاي ساده AVI و GODS استفاده شد. براساس روش AVI، بخشهاي شمال غربي و شرقي دشت و براساس روش GODS بخشهاي شمال غربي و جنوب شرقي دشت به عنوان مناطق داراي پتانسيل آلودگي بيشتر نسبت به ساير مناطق تعيين شدند.