تبيين مدل ژئوپلتيك روابط ايران و پاكستان

Explanatory, geopolitical model of Iran and Pakistan relations

پاكستان به‌عنوان يكي از همسايگان ايران كه فضايي بي‌ثبات و پرتنش دارد، از اهميت ژئوپليتيكي خاصي برخوردار است. اين كشور از بدو استقلال در سال 1947‌، با بيشتر همسايگان خود در تنش بوده است؛ بنابراين، پرسش اصلي اين پژوهش آن است كه مهم‌ترين عوامل تنش و تهديد، بر‌مبناي حاكميت ژئوپليتيك در روابط دو كشور ايران و پاكستان كدام‌اند. پژوهش توصيفي_تحليلي است. اطلاعات مورد نياز آن، روش كتابخانه‌اي و با مراجعه به منابع معتبر گردآوري شده است. در پاسخ به سؤال اصلي پژوهش، اين فرضيه مطرح است كه با عنايت به شرايط داخلي پاكستان و مشكلات حل­‌نشدۀ اين كشور با همسايگانش، به­‌-نظر مي‌رسد پاكستان با وجود 987 كيلومتر مرز مشترك با ايران، تهديد‌زا و تنش‌آفرين است. آشكارترين منابع تنش و تهديد روابط ايران و پاكستان، شامل مواردي مانند تهديدهاي دولت‌محور از ناحيۀ ISI، شيعه­‌ستيزي در قالب مسائل ايدئولوژيك، ناامني مرزها، حمايت از طالبان در افغانستان و حمايت افراطي پاكستان از عربستان سعودي است. علاوه­بر‌اين، تنش­هايي وجود دارد كه در‌حال حاضر جدي به‌حساب نمي‌آيند، اما ممكن است در آيندة نزديك بر روابط دو كشور تأثير بگذارند. مواردي مانند برنامۀ كنترل‌­نشدۀ هسته‌اي اين كشور با وجود گروهاي بنيادگرا و تندرو، تنش‌هاي مرزي (مرزهاي آبي) نظير مرز دريايي گوادر و حقابة رودخانه‌هاي مرزي كه تاكنون تعيين رژيم نشده­اند و رقابت منفي دو كشور در آسياي مركزي از اين دسته‌اند.

Knowing surrounding environment and geopolitical analysis of neighbor countries are from the most important factors that to set and spread bilateral relations, they should be taken. Seems Pakistan in spite of 987 km of joint border with Iran, is a threatening and stressful entity. Therefore; the clearest sources of stress and threat of Iranian - Pakistani relations include cases like: government – based threats from ISI, shia – fighting in frame of ideological problems, consequences due to insecurity of borders, support of Taliban in Afghanistan and extreme support of Pakistan from Saudi Arabia. Other than it, there are subject that at present, are not taken into account as a serious stress. But they are able to affect relations of both countries in close future. cases such as uncontrolled nuclear program of this country in spite of various group of fundamentalist and extremist, border stress ( water borders ) like marine border of Gwadar and rights to water of border rivers whose regime were not determined, negative competition of both countries in central Asia are from these classes of subjects.