تحليل ساختارهاي روايي غزليّات حافظ

تصوّر رايج دربارة غزل حافظ اين است كه ساختار گسسته و پريشان دارد، اما روايت شناسي نشان مي دهد چنين ساختاري متناسب با نوع سخن و وضعيّت عصر شاعر است؛ اين گسستگي ظاهري، با خوانش خواننده به انسجام منتهي مي شود. ساحت سخن و معنايي كه در غزليّات حافظ وجود دارد، مخاطبان اوست. شاعر براي درك اين نظام روايي از سوي مخاطبان، هماهنگ با » خوانش « نيازمند تماميّت غزل به شگردهاي متنوعي نظير تركيب توصيف، حادثه و گفت وگو براي شروع غزل ها، آوردن گزاره هاي زمان مند و مكان مند، گفت وگوسازي و پايان گفت وگويي و حديث نفس روي آورده است. در اين پژوهش، به تبيين نظام روايي غزليّات حافظ، متناسب با موضوع، موقعيّت، مخاطب و اهداف شاعر پرداخته ايم. غزل هاي روايي حافظ را به دو گروه تقسيم كرده ايم: غزل هايي با طرح روايي پيچيده و غيرآشكار و غزل هايي با طرح روايي آشكار. براي نشان دادن انسجام غزليّات روايي حافظ، ساختار روايي دستة دوم، شامل بيست وسه غزل را از لحاظ نوع، تعداد و چگونگي تركيب پي رفت ها، گزاره ها و رمزگان ها و ساير وجوه روايي بررسي كرده ايم. بيشترين استفاده از رمزگان ها، مربوط به رمزگان هاي گفت وگويي ) 94 مورد/ شامل مناظره، ديالوگ و حديث نفس( است كه خود شامل رمزگان هاي حقيقت نما، پند و كنش روان شناختي مي شود و نشان مي دهد روايت پردازي نيز در زمرة اهداف غزل سرايي حافظ بوده است. بعد از اين رمزگان، به ترتيب رمزگان كنشي ( 37)، اطّلاعاتي ( 29) و روان شناختي ( 7 ) كاربرد بيشتري دارند