تأملي در نقد روايت با رويكرد منطق مكالمه اي و چندآوايي

پس از ترجمة آثار باختين در ايران و استقبال روزافزون از نظرية منطق مكالمه و چندآوايي او، ديده مي شود كه متون ادبي كلاس يك و معاصر با رو يكرد باختيني بررسي مي شوند. در مواردي، كلي گويي و ساد هانگار ي اين نظريه در تحليل روايت، باعث شده است كه زوايا و ژرفا ي نظرية باختين به درستي نمايانده نشود و تحليل روايت در بيش تر موارد، به نقد ي توص يفي يا برجسته كردن موارد صوري فروكاسته شود. در اين نوشتار، نگارنده كوشيده است شيوة تحليل و تطبيق مؤلفه هاي اساسي نظرية چندآوايي را در متن روايي بازنگري كند . به اين منظور ، داستان بيداركردن ابليس معاويه را از مثنو ي معنو ي و داستان روي ماه خداوند را ببوس از مصطفي مستور (نمونه هايي از دو متن روايي كلاسيك و معاصر) انتخاب شده اند و رمان برادران كارامازوف داستايفسكي به منزلة متن مرجع در نظر گرفته شده است. پژوهش بر اساس ش يوة يافتن تقابل ها ي دوگانه، كه از نقد ساختارگرايي وام گرفته شده است ، و شيوة همزيستي آواهاي متضاد در متن، كه عنصر غالب در نظرية چندآو ايي باخ تين است، انجام شده است. نتيجة اجمالي نشان مي دهد كه تحليل روايت بايد بر اساس اصل پذيرش و كنش دوسوية مفاهيم متقابل و همزيستي آن ها در متن باشد. گرفته تا كارناواليزه كردن ، « غير » بنابراين، همة تكنيك هاي روايت از حضور طنز، تعدد راوي و زاوية ديد و نقل قول مستقيم، بايد پذيرش آواي غير را به اجرا گذارند. بر اساس اين، روي ماه خداوند را ببوس به علت يكپارچگي با آواي مخالف و نبود كنش دوسو ية آواهاي متقابل تك آوا و داستان بيداركردن ابليس معاويه را به علت نبود پاسخ قطعي به آواي مخالف و همزيستي نسبي آواها، دو صدايي است.