«تحليل نشانه‌شناختي گفتگو در فيلمنامة داستاني دوازده رخ هوشنگ گلشيري»

به رغم اهميت فيلمنامة داستاني و توجه پژوهشگران ادبي بر اولويت آن و خواندن آن همچون گونه‌اي از داستان روايي، اين عرصه كمتر مورد نقد و تحليل علمي قرار گرفته است. اين مقاله بر آن است تا با توجه به جنبه‌هاي كاربردي نظريات گردآوري شدة كر الام در نشانه‌شناسي متن با تمركز بر عنصر گفتگو و عوامل بافتي بيش از عرصه‌هاي ديگر در آن و بررسي اصولي چون؛ نظام نشانه‌اي فرا زبان (رمزگان مشترك، لهجة فردي، محدوديت زبان)، جهت‌گيري اشاره‌اي، صنايع بلاغي، تضمين دريافت و اصول مكالمه گرايس به تحليل نشانه‌شناختي فيلمنامة داستاني دوازده رخ هوشنگ گلشيري بپردازد. داشتن نقش محوري كاركردهاي نشانه‌اي گفتگو در اين فيلمنامه آن را به اثري حائز اهميت براي بررسي‌هاي نشانه‌شناختي اشاره شده تبديل كرده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد شخصيت آقاجان در گفتگو با ساير شخصيتهاي فيلمنامه علي‌رغم حضور فعالانه در گفتگو و درك شنونده و موقعيت گفتگوها (جهت‌گيري‌هاي اشاره‌اي) با زمينه‌سازي براي ايجاد نظام فرازبان با دو زير مجموعة رمزگان و محدوديت زبان، نقض اصول مكالمه گرايس در چهار زمينة كميت، كيفيت، ارتباط و شيوه، استفاده از صنايع بلاغي در چهار مورد (: اين رانندة احمق، رستم، ‌پيران و گم شدن)، بر آن است تا نشان دهد كه چگونه با آشكارا ناقص كردن يا ناكامل بودن گفتار خود به بيش از آنچه گفته است نظر دارد ولي شخصيت‌هاي ديگر نمي‌توانند معنايي را كه در ظاهر كلمات او وجود ندارد درك كنند.