بررسي مؤلفه هاي زمانِ روايي در رمان جزيرة سرگرداني و ساربان سرگردان سيمين دانشور

زمان روايي يا به تعبير ژِرار ژِنت زمان داستاني، در انتقال مفاهيم، شخصيّت­ پردازي و توصيف نقشي غير قابل انكار دارد. استفادة از مؤلفه‌هاي زمان روايي و لايه­ هاي مختلف زمان، از بارزترين ويژگي­ هاي رمان دو جلدي سيمين دانشور به شمار مي­رود. در اين پژوهش، نويسندگان با روش استقرايي، مؤلفه­ هاي زمان روايي را در سه مقولۀ نظم، تَداوم و بَسامد در رمان دو جلدي «جزيرة سرگرداني» و «ساربان سرگردان» سيمين دانشور مورد بحث و بررسي قرار داده­ اند. تحليل اين دو رمان، نشان ميدهد كه زمانِ كرنولوژيك جاري در كل اثر، حوادث و اتفاقات حدود چهار سال زندگي اشخاص رمان را دربرمي‌گيرد. گذشتهنگري به عنوان وجهِ غالب داستان، ابزار اصلي سبك روايي نويسنده به‌شمار‌ ميرود كه در اين بين گذشته نگري دروني، با مرور ذهنيِ خاطرات شخصيّت‌هاي اصلي، اغلب براي ترسيم روابط بين شخصيّت ها و كُنش فردي و اجتماعيشان استفاده شده‌ است. زمان پريشي آينده نگر گرچه سهم اندكي در دو رمان مذكور دارد اما تصويرگر آشفتگي هاي روحي و دغدغه هاي شخصّيت هاي داستان است. شتاب مثبت كه اصليترين مؤلفۀ آن در داستانها، گفتگو است، دانشور از آن به بهترين شكل براي نشان دادن حالات دروني شخصيّتها استفاده ميكند. بسامد مفرد، ديگر عنصر روايي غالب در رمان است كه منجر به شتاب مثبت شده است. بسامد مكرر و بسامد بازگو نيز براي تأكيد بر عادات و ويژگي هاي شخصيّتي در دست نويسنده است.