تحليل وضعيت داستان گزاري و درون مايه هاي آن در سفرنامه هاي خارجي عصر قاجار

عصرقاجار يكي از دوره هاي طلايي سفرنامه نويسي درباره ايران است. سفرنامه نويسان اين دوره كه اغلب از كشورهاي اروپايي بوده اند، اطلاعات ارزشمندي در خصوص فرهنگ، تاريخ ادبيات و ديگر موضوعات ادبي،كتابخانه ها و مراكزعلمي و هنري آن دوره، ارائه كرده اند. يكي از مباحث مورد توجه آنان تبيين وضعيت داستانگزاري در ايران عصر قاجار است. نويسندگان غير ايراني سفرنامه ها، به دقت نظر و بي طرفي و شرح دقيق وقايع مشهورند، مساله اين است كه سيماي داستانگزاري عصر قاجار در آثار آنان چگونه تجلي يافته است؟ به اين منظور برخي از مشهورترين اين سفرنامه ها بررسي و تحليل شد. دستاوردهاي تحقيق نشان مي دهد كه آنان در اين سفرنامه ها، از اصناف و طبقات راويان، روش هاي نقل و روايت داستان، درونمايه ها و كاركرد داستان ها نيز سخن گفته اند. درون مايه داستان ها بيشتر موضوعات متنوع حماسي(ملي و مذهبي)، عاشقانه، اساطيري و نيز اخلاق و طنز و فكاهي است. مكان داستانگزاري منحصر به قهوه خانه نيست؛ بلكه در دربار، شهرهاي كوچك و بزرگ، روستاها و حتي در بين ايلات و طوايف اجرا مي شده است. داستانگزاران از سه شيوه براي نقل و روايت داستان (داستانگزاري) استفاده مي كرده اند: نمايش خنياگرانه، پرده خواني و افسانه گويي عام پسندانه.