فرانظريه به‌عنوان ابزاري براي فهم

Meat-theory as a tool for understanding

فرانظريه يكي از جديدترين تحولات در نظريه پردازي است. در حالي كه نظريه پردازان، جهان اجتماعي را به عنوان مسئله موضوعي شان قلمداد مي كنند، فرانظريه پردازان به مطالعه نظام مند ساختار اساسي خود نظريه مي پردازند. فرانظريه‌پردازي در ادبيات علوم اجتماعي، تحت عناوين مختلفي با عنوان فراجامعه‌شناسي، جامعه‌شناسي بازانديشانه و جامعه‌شناسيِ جامعه‌شناسي ظهور پيدا كرده است. هر چند اين مدل در حوزه جامعه شناختي گسترش يافته است ولي مي تواند در ديگر حوزه هاي تحقيق نيز به كار گرفته شود. فرانظريه به عنوان ابزار رسيدن به فهم عميق‌تر نظريه بوده و هدف آن تشريح و نقد فرانظري فرض هاي تشكيل دهنده شالوده نظريه ها و نيز تدوين اصول ارزيابي نظريه هاست. بسياري از نظريه‌پردازان بر لزوم پيشرفت و توسعه نظريه‌ي اجتماعي تأكيد كرده‌اند. از آن­جا كه فرانظريه‌پردازي گام مؤثري در غني‌تر ساختن نظريه‌ها است، بايستي به اين حوزه توجه بيشتري معطوف گردد. هدف اصلي در اين مقاله ارائه پارامترهاي اساسي اين رويكرد است. اين مقاله ابتدا زمينه هاي رشد مطالعات فرانظري و ماهيت فرانظريه مي پردازد و سپس انواع فرانظريه و تكنيكهاي تحليل فرانظريه با تاكيد بر رويكرد فرانظري ريتزر را مورد بحث و بررسي قرار مي دهد.

Meta-theory is one of the newest developments in study of theories. While theorists contemplate social world as problematic subject, meta-theorists study the theory itself systematically. Meta-theory has different names in literature of social science such as meta-sociology, reflectivity sociology, and sociology of sociology. Though this approach has its roots in sociology, it is applicable in other fields of study. Meta-theory is a tool to reach deeper understanding of theory and its goal is to explain and study assumptions of theory critically; assumptions that form structure of theory. Many thinkers emphasize on development of social theory and in this regard meta-theory is critical step. The main goal of this article is to provide fundamental parameters of the approach in which the roots and nature of meta-theoretical studies are addressed and to study different kinds of meta-theory with reference to meta-theoretical approach of Ritzer