شناسايي صفات مؤثر بر بهبود عملكرد دانه در ارقام لوبيا (.Phaseolus vulgaris L) تحت شرايط مختلف تنش رطوبتي

Identification of Effective Traits on Grain Yield Improvement in Bean Cultivars (Phaseolus vulgaris L.) Under Different Moisture Stress Conditions

به‌منظور شناسايي مهم‌ترين صفات تأثيرگذار بر عملكرد دانه و ارزيابي تنوع ژنتيكي 9 رقم لوبيا، سه آزمايش جداگانه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سه شرايط نرمال، تنش رطوبتي قبل از غلاف‌دهي و تنش رطوبتي پس از غلاف‌دهي انجام شد. نتايج نشان داد تفاوت ارقام براي اغلب صفات در مجموع شرايط رطوبتي معني‌دار شد، كه بيانگر وجود پتانسيل ژنتيكي متفاوت در بين ارقام مي‌باشد. ارقام دانشكده و درسا داراي بيش‌ترين و ارقام گلي و صياد داراي كم‌ترين ميزان عملكرد دانه در مجموع سه شرايط رطوبتي بودند. ميزان عملكرد دانه كل ارقام با گذار از شرايط نرمال به تنش رطوبتي كاهش قابل توجه و معني‌داري داشت كه اين بيانگر تأثيرگذاري تنش رطوبتي بود. در حقيقت، اثر شرايط مختلف رطوبتي براي كليه صفات به‌جز تعداد روز از كاشت تا 50% غلاف‌دهي، تعداد روز از كاشت تا رسيدن فيزيولوژيكي و شاخص برداشت از نظر آماري (p< 0.05) معني‌دار شد. نتايج همبستگي صفات نشان داد كه صفات وزن غلاف در بوته، عملكرد بيولوژيكي، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، وزن صد دانه و طول دوره پر شدن دانه با عملكرد دانه همبستگي مثبت و معني‌داري داشتند. نتايج تجزيه رگرسيون گام‌به‌گام بيانگر آن بود كه در مجموع سه شرايط محيطي، مهم‌ترين صفات مؤثر بر عملكرد دانه به‌ترتيب شامل وزن غلاف در بوته، شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيكي و تعداد غلاف در بوته بودند. هم‌چنين درمجموع سه شرايط رطوبتي، تعداد غلاف در بوته داراي بالاترين ضرايب تنوع ژنوتيپي و فنوتيپي بود.

In order to identify the most important effective traits on grain yield and to evaluated the genetic diversity of 9 bean cultivars, three separated experiments, were conducted at three conditions of normal, moisture stress before podding and moisture stress after podding, based on randomized complete block design with three replications. Results showed that the difference between the cultivars was significant for all traits, except seed number per plant. Result also indicate that the cultivars had different genetic potential in different moisture conditions. The maximum grain yield belonged to Daneshkade and Dorsa cultivars and the minimum to Sayad and Goli in three conditions. Total grain yield was significantly reduced through the transition from non-moisture stress to moisture stress condition. Indicating the significant effect of moisture stress on grain yield. In fact, the effect of different moisture conditions was significant on the majority of traits, except the traits of days to 50% podding, days from planting to maturity and harvest index. Correlation results indicated that the traits of pod weight per plant, biological yield, pods number per plant, seed number per plant, harvest index, 100-kernel weight and seed filling period had significant and positive correlation with grain yield. The results of stepwise regression showed that the traits of pod weight per plant, harvest index, biological yield and number of pods per plant were the most important effective traits on economic yield. The highest genotypic and phenotypic variation coefficient belonged to pods per plant in all conditions.