سياست خارجي دولت انگلستان در قبال بيداري اسلامي: مطالعه موردي مصر

British Foreign Policy towards Islamic Awakening؛ Case study: Egypt

وقوع بيداري اسلامي در مصر و سقوط رژيم ديكتاتوري حسني مبارك ـ‌شريك راهبردي بريتانيا و آمريكا‌ـ موجب شد تا ترتيبات سياسي‌-‌امنيتي منطقه شمال آفريقا دست‌خوش دگرگوني و تحول شود. سرنگوني مبارك و به قدرت رسيدن جريان­ اسلام­گراي اخوان­المسلمين، مقامات انگليس را بر آن داشت تا در سياست­هاي خود در برابر مصر بازنگري و تجديدنظر كنند. مقاله حاضر با هدف پاسخ‌گويي به پرسش كليدي «بريتانيا در مواجهه با جنبش­هاي اسلامي و امواج بيداري اسلامي، چگونه آنها را در راستاي اهداف ملي و سياست­هاي خود مديريت، جهت­ دهي يا كنترل مي‌كند؟» تأليف شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي­دهد كه سياست بريتانيا در قبال بيداري اسلامي مبتني بر رويكردهاي استعمارنوين، در جهت احياي دولت­هاي قدرتمند وابسته و پاسخ‌گو به قدرت‌هاي بزرگ است. به‌همين‌منظور دولت­ سازي بريتانيا در كشور مصر بر سه پايه «آموزش، كادرسازي و ايجاد شبكه هم‌سو» قرار گرفته است. در گام نخست، نخبگان مصري هم‌سو با سياست‌هاي انگليس، در فرآيند يك توافق سياسي، قدرت را در دست مي­گيرند. بر اين اساس در شرايط كنوني نظاميان و ارتش مصر اين نقش را بر عهده دارند. در گام دوم، آموزش و بازسازي نهادهاي نظامي، انتظامي و امنيتي در دستور كار قرار مي­گيرد و در عمل بسترها به گونه­اي طراحي مي‌شوند كه مسئوليت نهادهاي نظامي‌ـ‌امنيتي به دست دانش­آموختگان مراكز امنيتي بريتانيا و غرب باشد. در گام نهايي نيز، آموزش رسانه ­ها، زنان و جوانان و به‌طور هم‌زمان كارآفريني و توسعه مدني مدنظر است تا در اين راستا، علاوه بر اجراي طرح­ توسعه سياسي‌ و اقتصادي مطلوب لندن، فضاي افكار عمومي مصر به سود بريتانيا مهندسي شود. همچنين تقويت فمنيسم و توسعه خبرنگاري و تربيت سياسي با هدف تأسيس احزاب جديد در قالب انديشه­هاي سكولاريستي، با هدف مهار و تضعيف جريان‌هاي اسلام­گرا در مصر انجام مي­گيرد.

Islamic awakening in Egypt and the fall of the dictatorial regime of Husni Mubarak as a strategic partner of Britain and the United States have changed the North-African region's political-security arrangements. The overthrow of Mubarak and the taking of the government by the Muslim Brotherhood led the British authorities to review their policies towards Egypt. Therefore, this article is written to answer this key question that “How does Britain manage, direct or control the Islamic movements and Islamic awakening to protect its national goals and policies?” The results of this study show that British policy towards the Islamic awakening is based on the neo-colonial approaches that seek the revival of powerful dependent states. For this reason, the state-building by the United Kingdom in Egypt is based on two foundations of "education and networking." In the first step, the Egyptian elite, in line with the British policies, take over the power, a role which is played by the Egyptian army right now. In the second step, the training and rebuilding of military and security institutions are on the agenda. The last step is the education of the media, women and youth, and simultaneously, entrepreneurship and development. It also reinforces feminism and the development of journalism and political education within the framework of secularist ideas, which is essentially aimed at curbing the emergence of Islamist currents in Egypt.