مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - آيا آزمون "توافق متن" جايگزين معتبري براي ارزيابي قضاوت باليني دانشجويان پرستاري است؟

چكيده فارسي :

فاصله تئوري و عمل در پرستاري باعث ناهم‌خواني بين آنچه آموخته شده و آنچه در عمل به اجرا مي‌آيد مي‌گردد(1). امروزه پرستاران با شرايطي پيچيده باليني كه به دلايلي مانند تغيير شرايط در تنظيمات مراقبت‌هاي بهداشتي، به ويژه سطوح بالاتر مراقبت براي بيماران، طول عمر كوتاه اقامت در بيمارستان، افزايش استفاده از تكنولوژي و تأكيد بيش‌تر بر ميزان هزينه ايجاد شده است با محيط نامطمئن مواجه مي‌شوند. در نتيجه پرستاران بايد بتوانند موقعيت‌هاي باليني را به موقع تجزيه و تحليل كنند و تصميمات خود را به موقع و درست انجام دهند تا اطمينان حاصل شود كه بيمار با كيفيت بالا و بهترين پيامدها مراقبت دريافت نموده است(2). پرستاري در قرن 21 تركيب پيچيده‌اي از آكادمي و عمل است و نياز به يكپارچگي مؤثر اين دو دارد. جدا شدن اين دو از يكديگر باعث تصنعي شدن، غير مفيد بودن و عدم كمك به دانشجويان پرستاري براي پل زدن بين تئوري و عمل مي‌شود(3و4). خلا بين تئوري و عمل باعث بحران در مراقبت پرستاري شده و همين امر خدمات پرستاري را با انتقاداتي مواجه ساخته است(5). انتظار مي‌رود پرستاران به طور پيوسته توانايي تصميم‌گيري مناسب بر اساس مهارت‌هاي استدلال باليني صحيح در طول دوره‌هاي پرستاري خود را نشان دهند. براي اطمينان از اينكه پرستاران جديد براي اين انتظارات آماده مي‌شوند، اساتيد پرستاري با ايجاد روش‌هاي مؤثر تدريس و ارزيابي مهارت‌هاي استدلال باليني در دانشجويان پرستاري مواجه مي‌شوند. ابزاري كه اخيرا براي سنجش استدلال باليني مورد استفاده قرار گرفته است آزمون توافق متنscript concordance) )(2). آزمون توافق متن در آموزش حرفه‌هاي بهداشتي براي ارزيابي جنبه خاص صلاحيت استدلال باليني استفاده مي‌شود(6). هدف اين نوع از آزمون‌ها، اندازه‌گيري سازگاري بين دانش كسب شده در دانشجويان و صلاحيت باليني مي‌باشد؛‌ به عبارتي در صدد يافتن اين موضوع است كه آيا دانش كسب شده در تئوري در دانشگاه، كارايي لازم براي شايستگي يا صلاحيت حرفه‌اي را در آنها ايجاد مي‌كند يا خير؟(7). آزمون توافق متن يا آزمون توانايي تفسير اطلاعات پزشكي در شرايط عدم اطمينان داراي سه ويژگي كليدي طراحي است كه بر پايه مدل‌هاي نظري از سازمان دانش و استدلال باليني مبتني است: 1) پاسخ‌دهندگان با شرايط باليني تعريف شده مواجه هستند و بايد بين چندين گزينه، گزينه واقع بينانه را انتخاب كنند 2) فرمت پاسخ نشان‌دهنده نحوه يافتن اطلاعات در شرايط چالش برانگيز در حل مسأله است و 3) امتياز كسب شده متغيري از پاسخ متخصصان در شرايط باليني است(5). آزمون توافق متن، آزمون كتبي براي ارزيابي استدلال در شرايط عدم قطعيت است. در اين آزمون به آزمون‌شوندگان، سناريوهاي باليني كوتاه ارائه مي‌شود، و به دنبال آن يك سري از سؤالات، قواعد تشخيصي يا گزينه‌هاي درماني (مديريت بيمار) فراهم مي‌گردد. اگر چه مقياس باليني كافي براي تصميم‌گيري معنادار در نظر گرفته شده است، اما مقدار مشخصي از عدم اطمينان، ناهماهنگي يا ناتمام بودن به طور عمدي در هر مورد به منظور شبيه‌سازي شرايط مبهم كه اغلب در برخورد باليني واقعي زندگي شبيه‌سازي شده است، ايجاد مي‌گردد. آزمون توافق متن، علاوه بر وابستگي به مشكلات باليني تعريف نشده، داراي دو ويژگي منحصر به فرد ديگر در حين طراحي است: الف) فرمت پاسخ، بر اساس مدل‌هاي نظري مبتني بر سازمان دانش و استدلال باليني حاصل از روانشناسي شناختي و تحقيقات آموزش پزشكي، نشان‌دهنده نحوه رفتار اطلاعات پزشكي است كه در شرايط چالش برانگيز مشكل حل مي‌شود ب) برخلاف اكثر اشكال ارزيابي، هيچ پاسخ صحيحي به سؤالات وجود ندارد. در عوض، چندين پاسخ به هر يك از سؤالات آزمون ممكن است قابل قبول در نظر گرفته شود كه به طور جداگانه‌اي توسط اعضاي يك گروه مرجع از پزشكان با تجربه و حاذق يك رشته يا حوزه دانش، انتخاب شده و نمره مي‌گيرند(5). آزمون توافق متن به طور گسترده‌اي در آموزش دانشجويان پزشكي براي ارزيابي استدلال باليني در بخش‌هاي مختلف از جمله روانپزشكي، اورژانس استفاده شده است(8تا10). در مطالعه گوس (Goos) و همكاران اعتبار اين آزمون در دانشجويان دوره كارورزي دانشكده پزشكي 68/0 محاسبه شد كه نمره قابل قبولي است(11). اعتبار سازه اين ابزار در محيط‌هاي يادگيري متفاوت (فرهنگي و زباني) نيز مورد تأييد قرار گرفته است(12). نتايج اين مطالعات نشان داده‌اند كه آزمون توافق متن يك ابزار معتبر و قابل اعتماد براي ارزيابي استدلال باليني است. با وجود اين در آموزش پرستاري چندان مورد توجه نبوده است. دسچنز (Deschênes) و همكاران در مطالعه خود به استفاده آزمون توافق متن بر ارزيابي توسعه استدلال كلينيكي در دانشجويان پرستاري پرداختند. آنان از اين آزمون به عنوان ابزار نوآورانه‌اي ياد كرده‌اند كه قادر است تا روش استانداردي را براي ارزيابي قضاوت باليني دانشجويان پرستاري فراهم آورد. در اين مطالعه نيز اعتبار اين آزمون در سطح بالايي گزارش شد(13). علي‌رغم اعتبار بالايي كه اين آزمون در ارزيابي توافق و هم‌خواني دانش كسب شده در تئوري و كاربرد آن در استدلال باليني دارد، اما تاكنون در مورد اين روش ارزشيابي باليني در آموزش پرستاري ايران مطالعه‌اي صورت نگرفته است. اميد اين است دست‌نوشته حاضر تلنگري براي توجه اساتيد پرستاري به استفاده از آزمون‌هاي نوآورانه و معتبر در سنجش قضاوت باليني دانشجويان پرستاري باشد. به نظر مي‌رسد ضروري است تا دفاتر توسعه آموزش در دانشكده‌هاي پرستاري و مامايي به اين امر توجه ويژه‌اي مبذول دارند.