واكاوي گفتمان حاكم بر كلاس‌هاي نظري دوره كارشناسي پرستاري

Exploring the Dominant Discourse of BSc Nursing Theory Courses

مقدمه: گفتمان حاكم بر آموزش پرستاري در ايران مبهم است و بررسي نقادانه آن منجر به باز شدن بستر اين گفتمان مي‌شود و مي‌تواند راه‌گشايي براي كشف الگوهاي بازنمايي شده در فرهنگ حاكم باشد. اين مطالعه با هدف واكاوي گفتمان حاكم بر كلاس‌هاي نظري دوره كارشناسي پرستاري انجام شد. روش‌ها: مطالعه حاضر يك مطالعه كيفي به روش تحليل گفتمان فركلاف (Fairclough) بود. مشاركت‌كنندگان اساتيد و دانشجويان پنج دانشكده پرستاري مامايي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي ايران شامل دانشكده پرستاري مامايي تهران، اصفهان، مازندران (آمل)، بابل و ياسوج بودند. داده‌هاي پژوهش حاصل از بررسي 25 مصاحبه انفرادي، 12 گروه متمركز، 22 مشاهده كلاس نظري و خوانش 32 جزوه، 48 پاورپوينت و 25 سؤال امتحاني از دانشكده‌هاي محيط پژوهش بود. نتايج: دال‌هاي كليدي آموزش نظري پرستاري عناصري نظير، بيمارمحوري، پاتوفيزيولوژي، تشخيص و درمان بود و مواردي نظير مراقبت پرستاري و فرايند پرستاري به عنوان دال‌هاي شناور اين مطالعه بود. بر اساس نتايج مطالعه، هرچند كارگزاران گفتمان آموزش دانشگاهي پرستاري به قدرت واژگان اختصاصي پرستاري نظير مراقبت محوري و فرايند پرستاري در عرصه‌ي آموزش نظري پرستاري پي برده‌اند و سعي دارند دال‌هاي شناور را در گفتمان پرستاري تعريف و تثبيت نمايند اما همچنان اين امر به‌درستي اتفاق نيفتاده است و غلبه گفتمان بيومديكال يا زيست پزشكي در تك تك اجزاي اين گفتمان قابل لمس است. نتيجه‌گيري: با توجه به غلبه گفتمان بيومديكال، لزوم مفصل‌بندي مجدد بر مبناي دال‌هاي برگرفته از حرفه‌ي پرستاري لازم و ضروري است و باز تعريف مؤلفه‌هاي پارادايمي غالب، گفتمان تازه‌اي را طلب مي‌كند؛ گفتماني كه با عناصر استخراج‌ شده از حقيقت و ماهيت رشته و نيز دال‌هاي مقبول سيال در نظم گفتماني آموزش نظري پرستاري مانند مراقبت محوري بتواند از حاشيه خارج‌ شده و به متن گفتمان آموزش دانشگاهي رسوخ كند.

Introduction: The dominant discourse of nursing education is vague and critical assessment can pave the way for such discourse and provide a solution to discover represented patterns of the dominant culture. The aim of this study was to explore the dominant discourse of BSc nursing theory courses. Methods: The study was a qualitative research conducted through Fairclough’s discourse analysis approach. Participants included faculty members and students from five faculties of nursing and midwifery in Tehran, Isfahan, Mazandaran (Amol), Babol and Yasouj Universities of Medical Sciences. Data were collected from 25 individual interviews, 12 focus groups, 22 direct class observations and review of 32 booklets, 48 PowerPoint files and 25 exam questions from those faculties. Results: Findings showed that key signifiers of nursing theory education included elements such as patient-centeredness, pathophysiology, diagnosis and treatment while nursing care and nursing process were floating signifiers. Accordingly, although authorities of nursing education discourse realized the power of nursing jargon words such as care-centeredness and nursing process in the field of nursing theory education, and tried to define and establish the floating signifiers in nursing discourse, this did not happen and the dominance of biomedical discourse was obvious in every part of nursing discourse. Conclusion: Given the dominance of biomedical discourse, re-articulation based on signifiers resulted from nursing profession is essential and reformulation of dominant paradigmatic components requires a new discourse; a discourse that along with the elements extracted from the truth and nature of the field and the floating signifiers accepted in the discourse order of nursing theory education such as care-centeredness, could move away from the periphery and enter the center of academic education discourse.