الگوي مفهومي و راهبردي حكومت قانون در جمهوري اسلامي ايران

Conceptual and Strategic Models for Rule of Law in the Islamic Republic of Iran

حكومت قانون يكي از آرمان‌هاي تاريخي ملت ايران است. هدف اصلي نهضت مشروطه در يك كلمه و آن‌هم «قانون» خلاصه مي‌شد. روشنفكران ملي، ديني و مردم، ريشه‌كن كردن استبداد و ظلم و دست‌يابي به پيشرفت را در چشم‌انداز «حكومت قانون» جستجو مي‌كردند. حكومت قانون از مشروطه تا امروز با فراز و نشيب‌هاي گوناگون مواجه بوده است. قانون اساسي يكي از دستاوردهاي نهضت مشروطه و انقلاب اسلامي به‌حساب مي‌آيد كه نقش برجسته‌ روح‌القوانين را دارد. در قانون اساسي حقوق مدني، حقوق عمومي و حقوق عام بين‌الملل مشخص و تثبيت مي‌شود. باوجود اينكه تفكيك قوا و حقوق ملت در قانون اساسي پيش‌بيني شده، حكومت قانون با چالش‌هاي جدي روبه‌رو بوده است. به نظر مي‌رسد حتي اگر پيشرفت و توسعه كشور با موانع و چالش‌هايي روبه‌رو است، به ضعف و آسيب‌هاي حكومت قانون و نظام حقوقي برخاسته از آن برمي‌گردد. هدف مقاله اين است كه با استفاده از سير تطور نظريه‌هاي حقوقي و تجربيات بشري، ازجمله تجربه‌هاي خودمان، به يك الگوي مفهومي و يك الگوي راهبردي براي «حكومت قانون» در جمهوري اسلامي ايران دست يابيم تا بتوانيم هم از جنبه‌هاي نظري و هم ازنظر عملي، نقاط ضعف و چالش‌هاي «حكومت قانون» را تشخيص داده و در رفع آنها تلاش كنيم. اميد است اين تلاش به پيشرفت ملي و برنامه‌هاي توسعه كمك كند

Rule of Law is one of the historical ideals of Iranians. The main goal of the Constitutional Movement in Iran was "Law". Intellectuals from various nationalistic and religious groups, as well as ordinary people, Looked at the idea of eradicating despotism and achieving progress, from the perspective of the "Rule of Law". "Rule of Law" has experienced many changes since Constitutional Movement up to now, "Constitution"- the spirit of Law- is considered as one of the major achievements of both the Constitutional Movement as well as Islamic Revolution. It is in the Constitution that the civil law, the public law, and the public international law is defined and established. Although the separation of powers and civil law are stipulated in the Constitution, the Rule of Law practically has been faced with serious challenges. We think if Iran has encountered impediments in its development path, it relates to country’s weaknesses and vulnerabilities in the realm of the Rule of Law and the legal system. The aim of this article is to achieve to a conceptual and strategic model for the Rule of Law in the Islamic Republic of Iran by taking advantage of the historical development of legal theories both in the West and in Iran as well as experiences of people in different societies reflected in the political science. Thus, we try to detect the weaknesses and challenges of establishing the idea of the Rule of Law from both theoretical and practical viewpoints so that we are able to overcome the challenges of the Rule of Law in Iran. This effort, we hope, may contribute to achieving Iran’s national progress and development plans