ساز و كارهاي انضباطي ايجاد ابژه به هنجار در عصر پهلوي اول بر مبناي نظريه ي حكومت مندي فوكو

The Disciplinary Mechanisms of Creating a Normal Object in the First Pahlavi Era Based on Foucaultian Idea of Governmentality

شكل‌گيري بسياري از نهادهاي مدرن در عصر پهلوي اول امري اتفاقي نبود، چراكه به بيان فوكويي، برآمده از يك عقلانيت سياسي خاص و با هدف تغيير زيست-سياست ايراني صورت مي‌گرفت. سوال اصلي پژوهش حاضر از اين قرار است كه «حكومت پهلوي اول چرا و چگونه زيست-سياست ايراني را شكل داد؟» در پاسخ به سوال مذكور و با مدد از نظريه ي حكومت‌مندي فوكو به عنوان رهيافت نظري پژوهش، اين فرضيه به آزمون گذاشته مي‌شود كه رضاشاه از طريق ايجاد و تكوين نهادهايي چون ارتش يك پارچه، ثبت احوال و بهداشت به‌عنوان تكنيك‌هاي حكمراني كه برآمده از عقلانيت سياسي خاصي به نام «مدرنيسم» بود، كوشيد با تربيت ابژه‌- شهرونداني به هنجار رابطه ي قدرت را نهادينه كرده و به تغيير زيست-سياست ايران دست بزند. اهميت مسئله ي مورد بحث در فهم فلسفه ي پشت اقدامات حكومت‌ها و نحوه ي كاربست فنوني است كه آن‌ها را در دست يابي به اهداف شان ياري مي‌رساند. لذا آشكاركردن سازوكارها و مناسبات اعمال سلطه در طول تاريخ و درك تفاوت‌هاي موجود ميان حكومت‌ها از اين منظر، از جمله دستاورهاي نظري تحقيق است. مطالعه ي اسناد و مكتوبات دوره ي مربوطه با نگاهي تبارشناسانه كه بر ميكروفيزيك قدرت يعني سطوح خرد اعمال سلطه ي حكومت در جامعه تاكيد دارد، روش پژوهش نوشتار حاضر را شكل مي‌دهد.

The formation of many modern institutions in the first Pahlavi era was not accidental, but, as it was expressed by Foucault, was derived from a particular political rationality with the aim of changing Iranians’ bio-politics. The article tries to answer “why and how did Reza Shah change the bi-politics?” and with the help of Foucaultian idea of Governmentality as the theoretical approach of research, this hypothesis is tested that, by constructing normal objects through the development of institutions such as the Unified Armed Forces, Civil Registration, and Hygiene as the techniques of governance emerged from a particular political rationality called “modernism,” the government tried to institutionalize the power relationship with in order to change Iranians’ bio-politics. The importance of the issue is to understand the philosophy behind the actions of governments and how to use the techniques that help them achieve their goals. Therefore, revealing the mechanisms and relationships of exercising domination and understanding the differences between governments in this regard are among the theoretical achievements of the research. Study of the documents and literature of the relevant period with a genealogical look that emphasizes on the of government’s micro-physics of power forms the method of the paper.