تبيين و تحليل بن مايه هاي اساطيري در ساختار قصه ماه پيشاني

The Justification and Analysis of Mythemes in Structure of the Tale of “MahPishaniâ

ماه پيشاني از شناخته شده ترين قصه هاي ايراني است كه روايت هاي گوناگوني از آن در ايران و جهان وجود دارد. مقاله حاضر به تبيين و تحليل ساختار هاي اين قصه بر پايه نظريه ريخت-شناسي پراپ مي پردازد و شخصيت ها و خويش كاري هاي آن ها را در ژرفناي زمان پي مي گيرد. گر چه ساختار كلي اين قصه با نظريه پراپ هم خواني دارد و اين نظريه مطالعه قصه را سامان مي دهد، اما در آن موتيف بسيار مهمي يافته شده كه از الگوي نموداري پراپ پيروي نكرده است. بنابراين، بهره گيري از ريخت شناسي پراپ در ديرين شناسي قصه، گاهي بسندگي لازم را ندارد و تحليل هاي فراساختاري را ناگزير مي كند. نگارنده، پس از كاويدن كهن الگو ها و موتيف-هاي قصه، نشست هاي تاريخي و ديني عصر پارينه سنگي (عصر شكار)، عصر نو سنگي (عصر مادر سالاري)، دين قديم آريايي و آيين مزديسنا را بر پيكره آن، نشان داده است.

MahPishani is one of the most known Iranian tales that various narrations of it, is existed in Iran and in the world. The present article, justifies and analyses the structures of this tale based on the morphology theory of Propp and follows the characters and their functions in the depth of the time immemorial. Although, the general structure of this tale is adopted with Propp theory and it organizes the tale, but there is a very important motif that has not followed from the schematic pattern of Propp. Thus, applying the Propp’s morphology in paleontology of the tales, sometimes has no adequate sufficiency and necessarily the meta structure analysis is needed. The author after exploring the archetypes and motifs has presented the historical and religious sediments of Paleolithic Age (Hunting Age), Neolithic Age (Matriarchy Age), ancient Aryan and Zoroastrian religions in its frame.