تفكر در سطوح بالا: رويكرد ضروري در آموزش پرستاري

Title: High Order Teaching: Necessity Approach In Nursing Education

تفكر و مهارت درست انديشيدن از مسائل مهمي است كه از زمان‌هاي دور توجه دانشمندان زيادي را به خود جلب كرده است و در حال حاضر پرورش مهارت‌هاي مختلف تفكر يكي از مهم‌ترين اهداف نظام آموزشي است(1). تفكر واكنش مغز براي پاسخ به محرك و عمدتاً بر حل مسأله معطوف است و از جمله اعمال شناختي (Higher cognitive function) سطح بالا محسوب مي‌شود(2). تفكر سطح بالا شامل مهارت‌ها يا راهبردهاي تفكر، تفكر انتقادي، استدلال علمي، پژوهش، يادگيري مسأله محور و حل مسأله مي‌باشد(3). مهارت‌هاي تفكر سطح بالا به عنوان مهارت‌هاي شناختي كه به يادگيرندگان اجازه مي‌دهد در سطوح تجزيه و تحليل، تركيب و ارزشيابي طبقه‌بندي بلوم شركت نمايند، تعريف مي‌شود(4). مهارت‌هاي تحقيق، حل مسأله، اكتشاف و نوشتن آكادميك، كه همه در طول يك مدرك كارشناسي ارشد كسب مي‌شود، مربوط به مهارت‌هاي تفكر سطح بالا است كه شامل تفكر انتقادي، تفكر بازتابي، تفكر فراشناختي و تفكر خلاق است(5). پرستاري از يك خدمت بشردوستانه به يك حرفه تغيير يافته است. شفقت وجنبه خدمات پرستاري ديگر جزء فضايل نيست، چون پرستاري با استدلال علمي به اصول حرفه‌اي تبديل شده است(6). در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور اساتيد به عنوان عنصر اصلي در آموزش و پژوهش و خدمات درماني شناخته مي‌شوند. چرا كه آنان مي‌توانند از طريق تركيب مناسب و بديع عناصر موجود در نظام آموزشي، دانشجويان را به سوي اهداف متعالي سوق داده يا محروم نمايند(7). در واقع اساتيد بايد به فراگيران ياد بدهد كه چگونه ياد بگيرند نه اين كه فقط محتويات و محفوظات را به آنها آموزش دهد(8). آﻣﻮزش ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﻴﻖ در ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻴﺎز دارد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ توانايي‌هاي ﻣﺪرﺳﺎن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻦ ﻛﻼسﻫﺎي درس داراي وﻳﮋﮔﻲ ﺗﻔﻜﺮ، ﻣﺪرﺳﺎن ﺑﺎﻳﺴتي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﻪ شيوه ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و منعطف ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و روال‌ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺳﻨﺘﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺛﺎﺑﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻲ ﺑﻪ اﺟﺮا در آﻳﺪ. ﻣﺪرﺳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ آﻣﻮزش ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ، ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ، ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آورﻧﺪ و آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻛﻼس درس ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ، ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ و ﻛﻨﺘﺮل بر ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﭘﺮورش ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ در آﻧﻬﺎ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ(9). بنابراين با توجه به اهميتي كه برخورداري چنين تفكري در فراگيران پرستاري وجود دارد و نيز براي افزايش شايستگي، مهارت و توسعه كارآفريني در پرستاري، توصيه مي‌شود كه با برگزاري دوره‌هاي بازآموزي براي اساتيد پرستاري، اعضاي هيأت‌علمي دانشكده‌هاي پرستاري توانايي لازم براي آموزش تفكر در سطوح بالا را پيدا نمايند.