عوامل مرتبط با رفتارهاي پرخطر در دانش‌آموزان شهر سنندج براساس الگوي اعتقاد بهداشتي

The Factors Associated to High Risk Behaviors in Sanandaj City Students Based on Health Belief Model

زمينه و هدف: نوجوانان آسيب‌پذيرترين قشر جامعه در برابر رفتارهاي پرخطر هستند. با توجه به ضرورت بررسي رفتارهاي پرخطر نوجوانان براي تدوين برنامه‌هاي پيشگيرانه، هدف از اين مطالعه تعيين عوامل مرتبط با رفتارهاي پرخطر دانش‌آموزان شهر سنندج براساس الگوي اعتقاد بهداشتي است. مواد و روش‌ها: اين مطالعۀ توصيفي ـ تحليلي در ميان 363 نفر از دانش‌آموزان پسر شاغل به تحصيل در مقطع دوم دبيرستان انجام شد كه با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده بودند. براي گردآوري داده‌ها از پرسش‌نامه‌اي مشتمل بر سؤالات دموگرافيك و سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي، آگاهي و رفتار استفاده شد. داده‌ها با بهره‌گيري از آمار توصيفي و آزمون‌هاي كاي اسكوئر و كروسكال ـ واليس تحليل شدند. يافته‌ها: در اين مطالعه شيوع رفتارهاي پرخطر در دانش‌آموزان مورد مطالعه 63/1درصد (229 نفر) بود. تفاوت آماري معني‌داري بين آگاهي و سازه‌هاي حساسيت درك‌شده، راهنمايي براي عمل، موانع درك‌شده و خودكارآمدي درك‌شده (0/05>P) در افراد با رفتار پرخطر و افراد بدون رفتار پرخطر وجود داشت و بين منافع درك‌شده و شدت درك‌شده در دو گروه دانش‌آموزان تفاوت آماري معني‌دار وجود نداشت (0/05 نتيجه‌گيري: با توجه به شيوع بالاي رفتارهاي پرخطر و ارتباط معني‌دار آن با سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي در دانش‌آموزان، سازه‌هاي اين الگو مي‌تواند در زمينۀ اقدامات پيشگيرانه از رفتارهاي پرخطر نوجوانان مؤثر واقع شود.

Background and Objectives: Adolescents are the most vulnerable in a society against high-risk behaviors. Considering the necessity of evaluating the high-risk behaviors of adolescents regarding the formulation of preventive programs, the purpose of this study was to determine the factors associated to high-risk behaviors among students in Sanandaj based on Health Belief Model. Methods: This descriptive-analytical study was conducted on 363 male students studying in the second period of high schools, who were selected by cluster sampling method. Data was collected using a questionnaire including demographic questions, health belief model, knowledge and behavior. Data were analyzed using descriptive statistics and Chi-square and Kruskal-Wallis tests. Results: In this study, the prevalence of high-risk behaviors among students was 63.1% (n=229). There was a significant statistical difference between knowledge and perceived susceptibility constructs, cues to action, perceived barriers and perceived self-efficacy (P <0.05) in people with high risk behaviors and those who did not have high risk behavior; but there was no significant difference between perceived benefits and perceived severity in the two groups of students (P >0.05). Conclusion: Due to the high prevalence of high risk behaviors and its significant relationship with the health belief model structures among students, the structures of this model can be effective in preventing high risk behaviors in adolescents.