تأثير برنامۀ آموزش شهروندي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده بر دانش‌آموزان دختر دبيرستاني در ايران

The Effect of Citizenship Education Program Based on Theory of Planned Behavior on High School Female Students in Iran: A Randomized Controlled trial

زمينه و هدف: مطالعۀ حاضر با هدف بررسي تأثير برنامۀ آموزش شهروندي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده در دبيرستان‌هاي دخترانۀ شهر اسدآباد انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعۀ نيمه‌تجربي، سه مدرسه به‌صورت تصادفي از بين دبيرستان‌هاي دخترانۀ شهر اسدآباد انتخاب شدند. به‌طور تصادفي يكي از آنها به‌عنوان گروه مداخله (80 دانش‌آموز) و دو مدرسۀ ديگر به‌عنوان گروه كنترل (120 دانش‌آموز) در نظر گرفته شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامۀ پژوهشگرساخته مشتمل بر 67 سؤال است. برنامۀ آموزشي به شيوۀ سخنراني، بحث گروهي، پرسش‌وپاسخ و بارش افكار به‌صورت مستقيم و حضوري و فعاليت‌هاي يادگيري هدايت‌شده با استفاده از منابع آموزشي اجرا شد، سپس پس‌آزمون در فاصلۀ زماني يك ماه و شش ماه بعد از اجراي مداخلۀ آموزشي برگزار شد. يافته‌ها: نتايج مطالعه نشان داد كه در گروه مداخله در مرحلۀ پيش‌آزمون، سطح آگاهي (2/00±7/44)، نگرش (7/14±74/19)، هنجارهاي انتزاعي (4/41±22/33)، قصد رفتاري (2/69±18/44) و كنترل رفتاري درك‌شده (2/71±17/98) نسبتا پايين بودند. در پس‌آزمون اول، افزايش سطح آگاهي (1/72±11/17) و نگرش (5/42±80/21) مشاهده شد. هنجارهاي انتزاعي (3/64±25/48)، قصد رفتاري (3/04±21/08) و كنترل رفتاري درك‌شده (3/04±20/77) نيز در مقايسه با پيش‌آزمون به‌طور بارزي بالاتر بودند. نتيجه‌گيري: مداخلۀ آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده در ارتقاي رفتار شهروندي نوجوانان مؤثر بوده است. يافته‌هاي مطالعه بر لزوم لحاظ كردن آموزش شهروندي در برنامه‌هاي درسي مدارس تأكيد مي‌كند.

Introduction: Current study with aims to investigate the effect of educational programs on citizenship based on the theory of planned action on Asadabad high schools girls. Method: In this quasi-experimental study, three schools were randomly selected from girls’ high schools in Asadabad city. One of these schools was randomly selected as an intervention group (80 students) and the two other schools were chosen as control group (120 students). The research instrument is a researcher-made questionnaire containing 67 questions. The educational program was conducted using the methods of lecture, group interaction, question and answer in 10 to 12 hours of direct verbal education, and guided learning activities using the educational resources. The post test was performed 3 times before the intervention, 1 month and 6 months after the training. Results: The results of the study showed that in the experimental group the students’ level of knowledge (7.44+2.00) and attitude (74.19+7.14), subjective norms (22.33+4.41), behavioral intention (18.44+2.69) and perceived behavioral control (17.98+2.71) were relatively low in the pre-test. The first post-test revealed an increase in the level of knowledge (11.17+1.72) as well as the attitude (80.21+5.42). Also, the subjective norms (25.48+3.64), the behavioral intention (21.08+3.04) and perceived behavioral control (20.77+3.04) had significantly increased as compared to the pre-test. Discussion and Conclusion: Based on the results of the study, educational intervention based on rational action theory has been effective in promoting citizenship behavior, and the results of the present study emphasize the necessity of the education on citizenship in school schedules.