تحليل محتواي كتاب‌هاي پايه‌هاي دورۀ اول ابتدايي براساس مفروضه‌هاي نظام آموزش سلامت: مدل آنتروپي شانون

Content Analysis of First Elementary School Grades’ Textbooks Based on Assumptions of Health Education System: Shannon Entropy Model

زمينه و هدف: برنامۀ درسي آموزش و ارتقاي سلامت در ارتقاي و توسعۀ فرهنگ بهداشتي دانش‌آموزان اهميت بسياري دارد. براي پي‌بردن به اهميت مسائل بهداشتي در روند سلامت دانش‌آموزان، لازم است به محتواي كتب درسي توجه شده و يك برنامۀ آموزشي كه بتواند همۀ نيازهاي ضروري آموزش سلامت را در خود جاي دهد، تدوين شود. مواد و روش‌ها: اين تحقيق از نوع تحليل محتوا به روش «آنتروپي شانون» است كه پردازش داده‌ها را در تحليل محتوا به‌صورت كمّي و كيفي مشخص مي‌كند. محتواي طرح از نظر پاسخگو (متن تمام كتاب‌هاي سه پايۀ دورۀ اول ابتدايي) با 12 مؤلفۀ اصلي و 58 مؤلفۀ فرعي نظام سلامت بررسي و روايي آن از سوي متخصصان برنامه‌ريزي درسي و آموزش سلامت، تأييد شده و پايايي آن از طريق روش اسكات 0/72 به دست آمده است. يافته‌ها: نتايج تحليل محتواي آنتروپي شانون نشان داد كه در بررسي كتاب‌هاي دورۀ اول ابتدايي، مؤلفۀ مربوط به سلامت رواني با 284 نمونه (0/1832= WJ) و سلامت تغذيه 271 نمونه (0/1981= WJ)، بيشترين فراواني و اهميت را به خود اختصاص داده و مؤلفه‌هاي شاخص معلوليت (اهميت معلوليت، كمك به افراد معلول، انواع معلوليت و...) با 0 (صفر) مورد (0= WJ) كم‌اهميت‌ترين شاخص‌ها و مؤلفه‌ها است. نتيجه‌گيري: يافته‌هاي حاصل از فراواني مؤلفه‌ها نشان داد كه مؤلفه‌هاي نظام سلامت از توزيع نرمال برخوردار نيستند؛ به‌طوري كه به ميزان بسيار ‌كمي به آموزش و ارتقاي سلامت در محتواي درسي پرداخته شده، در صورتي كه سلامت، مهم‌ترين عامل پيشرفت و ضامن بقاي جامعه است

Background and Objective: The curriculum of education and promotion of health in raising the awareness and development of the health culture of students is important. In order to pay attention to the importance of health issues in the student’s health process, it is necessary to develop the content of textbooks and an educational program that can accommodate all the essential health education needs. Methods: This study is of content analysis type using “Shannon Entropy Method”, which specifies qualitative and quantitative data processing in content analysis. From the viewpoint of respondents, the content (the content of all the textbooks of first three years of elementary schools) was reviewed using 12 main components and 58 sub-components of health and health promotion; its validity was confirmed by curriculum planning and health education experts and its reliability (0/72) was obtained through Scott’s method. Results: Results of content analysis of Shannon Entropy of reviewing the textbooks of first elementary school grades, indicated components of mental health with 284 items (WJ=0/1832), and familiarity with foodstuffs with 271 items (WJ=0/1981) assigned the most frequency and importance, and the disability indicator components (the importance of disability, helping disabled people, different types of disability, etc.) with 0 items (WJ=0) were the least important indicators and components. Conclusion: Findings of component frequency indicated the health system components do not have normal distribution, in other words health education and health promotion have been addressed in very low level in curriculum, while health is the most important factor in development and guarantees the survival of community.