پديد آورندگان :
زارع‌بيدكي ،محمد دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان , رضائيان ،محسن دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان-مركز تحقيقات محيط كار , علي‌عباسي، پوران آموزش و پرورش رفسنجان
كليدواژه :
اخلاق , اسلام , حيوانات , پژوهش , حقوق
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: كاربرد حيوانات در پژوهش به دليل استفاده غيرداوطلبانه از سوژه‌هاي تحقيق در فرآيندهايي دردناك و زجرآور كه معمولاً به مرگ آنها مي‌انجامد، از نظر اخلاقي بحث‌برانگيز است. هدف از نگارش اين مقاله، مرور جنبه‌هاي اخلاقي مربوط به بهره‌برداري از حيوانات در پژوهش‌هاي زيستي و پزشكي از ديدگاه تاريخي، نظري، علمي و اسلامي است.
مواد و روش‌ها: عبارت‌ها و واژه‌هاي انگليسي و فارسي مرتبط در پايگاه‌هاي اطلاعات علمي معتبر خارجي و ايراني مانند PubMed ، Web of Knowledge ، Google Scholar ، Google ، IranMedex ، Magiran و SID جستجو شدند.
يافته‌ها و بحث: بررسي تاريخي حاكي از روند افزاينده حساسيت نسبت به كاربرد حيوانات در علوم زيستي و پزشكي در جهان و ايران است. از نظر فلسفي با اثبات وجود آگاهي و قابليت تجربه درد و رنج در حيوانات، كاربرد روش‌هايي كه مستلزم تحميل درد، رنج و يا كشتن آنهاست را ديگر نمي‌توان توجيه كرد. شواهد علمي اخير حاكي از توانايي حيوانات در تجربه انواع درد و هيجان و سركوب آنها در حضور انسان و نيز وجود سامانه‌هاي هيجاني پايه (مانند خشم، وحشت، ترس، افسردگي و استرس) و مهارت‌هاي كلامي، حل مشكل، شناخت وابسته به ابزار، تلقين، خودآگاهي، استدلال عليتي، يادگيري انعطاف‌پذير، تصويرسازي، آينده‌نگري و بازي كردن در آنهاست. اين ويژگي‌ها و توانايي‌ها مي‌تواند بستري براي حمايت اخلاقي از آنها فراهم آورد. همچنين بر اساس معارف اسلامي، خلقت حيوانات هدفمند بوده و به واسطه داشتن شعور و فطرت، سزاوار مراقبت و احترام هستند و لذا احكام كلي مربوط به نحوه تعامل انسان با حيوانات را مي‌توان به كاربرد حيوانات در تحقيقات تعميم داد.
نتيجه‌گيري: رعايت حقوق حيوانات و مسايل اخلاقي در پژوهش‌هاي حيواني از پايه‌هاي محكم نظري، علمي و اسلامي و قانوني برخوردار است. ضروري به نظر مي‌رسد كه پژوهشگران علاوه بر شناخت و رعايت حقوق حيوانات، به روح مقررات، يعني به حداقل رساندن كاربرد حيوانات و بهبود كيفيت زندگي سوژه‌هاي حيواني، توجه كافي داشته باشند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: The use of laboratory animals for biomedical research, due to using unwilling research subjects in potentially painful or distressful procedures usually leading to death, is a hotly debated ethical issue . The our purpose was to review of ethical issues of using animals in biomedical research from historical, theoretical, scintific and Islamic standpoints.
Materials and Methods: To collect appropriate research papers and resources in this regard, the related Persian and English words and phrases were searched in a valid set of Iranian and world scientific databases such as PubMed, Web of Knowledge, Google Scholar, IranMedex, Magiran and SID.
Results and Discussion: historitically, there is an increasing sensitivity to using animals in biomedicine in Iran and the world. Theoretically, if animal would have consciousness and ability to experiencing pain and distress, then application of some methods resulted to pain, distress and killing will not justifiable. Recent scientific evidence is suggesting of animal abilities to exprincing and supressing various pains and emotions, as well as the existence of basic emotional systems (such as anger, fear, panic, depression and stress) and vebal, problem-solving skills, tool-related cognition, empathy and self-awareness, causal reasoning, flexible learning, imagination, prospection and Play behavior. These abilities and features may confer a base for ethical protection. Besides, according to Islamic doctrines, the creation of animals has purposeful and animals deserve care and respect hence, many catholic Islamic decrees regarding to the interaction between human and animals may be generalized to animal using in research.
Conclusion: Animal rights and ethical issues in the animal research are supported by solid theoretical, scientific, Islamic and legislatorial fundamentals. It seems necessary that researches become aware and comply with the regulations, as well as to have enough attention to the soul of regulations, i.e. to minimize the animal use and to promote the quality of life of animal research subjects.
