تأثير گچ، كربن آلي و مدت زمان خوابانيدن بر برخي ويژگي‌هاي يك خاك سديمي

Effect of Incubation Times, Gypsum, Organic Carbon, and Leaching on Some Properties of a Sodic Soil

خاك هاي سديمي به طور وسيعي در مناطق خشك و نيمه خشك گسترش يافته اند. براي اينكه اراضي سديمي بتوانند مورد استفاده كشاورزي قرار بگيرند بايد ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي نامطلوب آن ها اصلاح گردد. به منظور بررسي اثر گچ (صفر، 50 و 100 درصد نياز گچي) به تنهايي و توام با كاربرد مواد آلي از منابع مختلف (بدون بقايا، بقاياي گياه يونجه، ضايعات ميوه خرما، بقاياي گياه ذرت و خاك اره) به ميزان 1.5 و 3 درصد كربن آلي بر ويژگي هاي يك خاك سديمي، يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با 27 تيمار و 3 تكرار به اجرا درآمد. پس از اعمال تيمارها، هر 15روز يكبار به مدت دو ماه درصد سديم تبادلي، نسبت جذب سديم، pH، رس قابل انتشار اندازه گيري شد.سپس در پايان زمان خوابانيدن، خاك مورد آبشويي گرفت. نتايج نشان داد كه با افزايش زمان خوابانيدن ويژگي هاي شيميايي خاك بهبود يافت. قبل از آبشويي تيمار گچ به ميزان 100 درصد نياز گچي و بدون كربن آلي مصرفي داراي بيشترين تاثير در كاهش نسبت جذب سديم، درصد سديم تبادلي و رس قابل انتشار بود. بيشترين مقدار تنفس ميكروبي نيز از مصرف 3 درصد كربن آلي از منبع ضايعات ميوه خرما بدون گچ مصرفي حاصل شد. مواد آلي قبل از آبشويي باعت ايجاد ويژگي هاي شيميايي نامناسباز قبيل افزايش درصد سديم تبادلي، نسبت جذب سديم، و رس قابل انتشار در خاك سديمي شد. پس از آبشويي، در همه تيمارها، pH، نسبت جذب سديم، درصد سديم تبادلي و رس قابل انتشار و هدايت هيدروليكي كاهش يافت.تيمار3 درصد كربن آلي از منبع ضايعات ميوه خرما به همراه گچ به مقدار 100 درصد نيازگچي موثرترين تيمار براي اصلاح خاك سديمي مورد مطالعه در اين پژوهش بود. مواد آلي و گچ زماني بيشترين تاثير را در اصلاح خاك سديمي داشتند كه پس از خوابانيدن خاك به مدت 2 ماه، آبشويي صورت گرفت.

Sodic soils are widely spread in arid and semiarid regions. To use sodic soils for crop production, reclamation of physico-chemical properties of these soils is necessary. To study the effects of different levels of gypsum (0, 50 and 100% of gypsum requirement) alone and with three levels of organic carbon (0, 1.5 and 3% w/w) from different sources (alfalfa and corn residue, saw dust and date fruit waste) on some properties of a sodic soil, a factorial experiment was conducted with 27 treatments and three replications using a completely randomized design. After application of gypsum or gypsum+ organic matter to the sodic soil, the physic-chemical properties of it were measured every 15 days. The studied soil was leached at the end of the incubation time. The results showed that the physicochemical characteristics of the sodic soil improved with the increase in incubation time. Before performing leaching treatment, the application of gypsum equal to gypsum requirement had the greatest impact on decreasing SAR, ESP, and dispersible clay (DC). Maximum microbial respiration rate was obtained from the application of 3% organic carbon from date fruit waste. The application of organic materials + gypsum had the greatest impact on improvement of sodic soil behaviors after leaching. The addition of organic matter caused some characteristics of sodic soil to become undesirable before leaching. After leaching, pH, SAR, ESP, DC and hydraulic conductivity (HC) decreased in all treatments. The treatment of gypsum at the rate of 100% gypsum requirement + 3% organic carbon from date fruit waste was the most effective reclamation treatment for the sodic soil. The organic materials + gypsum had the maximum reclamation effect on sodic soils, when the soils had been leached two months after incubation.