اثرات كاربرد كودهاي بيولوژيك و مقادير متفاوتي از انواع كود اوره در شرايط تنش كم آبي بر عملكرد، كارايي مصرف نيتروژن و مواد مؤثره گياه دارويي گل هميشه بهار (Calendula officinalis L. )

Effects of biological fertilizers application and various amounts of urea fertilizers under water stress conditions on yield, nitrogen use efficiency and effective ingredients of Calendula officinalis L.

بهمنظور ارزيابي اثرات كاربرد كودهاي بيولوژيك و مقادير متفاوتي از انواع كود اوره تحت تنش كمآبي بر عملكرد، كارايي مصرف نيتروژن و مواد مؤثره در گياه دارويي گل هميشهبهار (Calendula officinalis L.)، آزمايشي طي دو سال زراعي (1395-1394 و 1396-1395) در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين-پيشوا اجرا شد. آزمايش بهصورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل سطوح كمآبي بهعنوان عامل اصلي در دو سطح، عدم تنش كمآبي (شاهد) و قطع آبياري در مرحله غنچه‌دهي، همچنين سطوح كود بيولوژيك در چهار سطح بهعنوان عاملفرعي (عدممصرف (شاهد)، كاربرد ازتوباكتر (كروكوكوم)، كاربرد آزوسپيريلوم (برازيلنس) و تلفيق ازتوباكتر و آزوسپيريلوم بود. انواع كود اوره نيز در چهار سطح بهعنوان عامل فرعيفرعي شامل عدممصرف (شاهد)، مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي (175 كيلوگرم در هكتار براساس توصيه كودي)، 75% مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي (131 كيلوگرم در هكتار) و مقدار توصيه شده كود اوره بدون پوشش (فرم رايج منطقه) بهميزان 175 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج نشان داد كه قطع آبياري در مرحله غنچهدهي منجر به كاهش عملكرد گل، عملكرد بيولوژيك، ميزان نيتروژن، كارايي استفاده از نيتروژن (كارايي زراعي) و كارايي جذب نيتروژن گرديد. اما منجر به افزايش كارايي مصرف نيتروژن، آلفا-كادينول و مورولول شد. همچنين در هر دو سال آزمايش كاربرد تلفيق ازتوباكتر و آزوسپيريلوم به همراه مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي منجر به افزايش ميزان آلفا-كادينول گرديد. بيشترين ميزان كارايي استفاده از نيتروژن در شرايط عدمتنش كمآبي و استفاده از كود بيولوژيك تلفيق ازتوباكتر و آزوسپيريلوم و كاربرد 75% مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي بدست آمد. در سال دوم عدم تنش كمآبي و استفاده از كود بيولوژيك تلفيق ازتوباكتر و آزوسپيريلوم با مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي نيز منجر به كاهش معنيدار كارايي مصرف نيتروژن گرديد. در سال اول و دوم نيز عدم تنش كمآبي و كاربرد تلفيق ازتوباكتر و آزوسپيريلوم و مقدار توصيه شده كود اوره با پوشش گوگردي منجر به افزايش عملكرد گل و عملكرد بيولوژيك شد.

In order to investigate the effects of biological fertilizers application and various amounts of urea fertilizers under the water stress conditions on yield, nitrogen use efficiency, and effective ingredients of Calendula officinalis L., an experiment was implemented during the two cultivation years of 2015-2106 and 2016-2017. The study was conducted at the research farm of Islamic Azad University, Varamin-Pishva Branch. The experiment was performed in three replications as a splitsplit plot in a completely randomized blocks design. The experimental treatments included two levels of water stress as (the main factor): the absence of water stress (control) and irrigation cut off at the budding stage, as well as, four levels of biological fertilizers (as sub-factor) (no use), the application of Azotobacter (Chroococum), the application of Azospirillum (Brasilense), and combined application of Azotobacter and Azospirillum. Urea fertilizer sources were also classified (sub-factor) in four levels including no use (control), recommended amount of sulfur coated urea fertilizer (175 kg/ha of recommended amount of fertilizer), 75% of recommended amount of sulfur coated urea fertilizer (131 kg/ha), and the recommended amount of urea fertilizer without coating at 175 kg/ha. The results showed that irrigation cut off at budding stage resulted in reduced flower yield, biological yield, the amount of nitrogen, nitrogen use efficiency (crop efficiency), and nitrogen uptake efficiency. However, it resulted in the increased nitrogen use efficiency, α-cadinol, and morolol. In addition, in both years of experiment, the combined use of Azotobacter and Azospirillum, along with the recommended amount of sulfur coated urea fertilizer resulted in the increased content of α-cadinol. The highest nitrogen use efficiency was achieved under nonwater stress conditions and the combined use of bio-fertilizer (Azotobacter and Azospirillum) and the use of 75% of the recommended amount of sulfur coated urea fertilizer. In the second year, the lack of water stress and the combined use of bio-fertilizer (Azotobacter and Azospirillum) and the recommended amount of sulfur coated urea fertilizer also resulted in a significant reduction in nitrogen use efficiency. In the first and second years, the lack of water stress and the combined use of Azotobacter and Azospirillum and the recommended amount of sulfur coated urea fertilizer resulted in increased flower yield and biological yield.