تنوع ژنتيكي و مقايسه صفات فيزيكوشيميايي سه جمعيت خيار آب پران (Ecballium elaterium (L. ) Rich. ) واقع در استان اردبيل

Genetic diversity and comparison of physicochemical characteristics of three Squirting cucumber (Ecballium elaterium (L.) Rich.) populations collected in Ardabil province, Iran

خيار آب‌پران (Ecballium elaterium (L.) Rich.) از تيره Cucurbitaceae و گونه وحشي بوده كه بومي مناطق معتدل آسيا، شمال آفريقا و اروپا مي‌باشد. اين گياه يكي از ذخاير مهم دارويي در دنيا محسوب مي‌شود. در اين تحقيق صفات مورفولوژيكي و بيوشيميايي اكوتيپ‌هاي خيار آب‌پران از سه رويشگاه‌ طبيعي آن در استان اردبيل شامل مناطق گرمي، بيله‌سوار و پارس‌آباد (از هر منطقه 10 جمعيت) بررسي شدند. نتايج نشان دادند كه اكوتيپ‌هاي پارس‌آباد داراي ميوه‌هاي بزرگتر و ميزان كلروفيل و كاروتنوئيد بيشتري بودند. از آن‌جايي كه تنوع ژنتيكي اين گياه در منابع جهاني به‌صورت جامع بررسي نشده، ازاين‌رو در اين پژوهش تنوع ژنتيكي سه اكوتيپ خيار آب‌پران با استفاده از 13 نشانگر ISSR بررسي شد و براي ارزيابي شباهت ژنتيكي ميان نمونه‌ها از تجزيه خوشه‌اي به روش جاكارد استفاده گرديد. آغازگر ISSR13 بيشترين چندشكلي (46%) را بين آغازگرها نشان داد. تجزيه نتايج مولكولي توده‌هاي خيار آب‌پران نشان داد كه كمترين شباهت ژنتيكي بين دو اكوتيپ از جمعيت بيله‌سوار و گرمي ديده شد. تجزيه خوشه‌اي داده‌هاي مولكولي نيز نمونه‌ها را در پنج گروه دسته‌بندي كرد. نتايج نشان داد كه نشانگر ISSR به‌عنوان يك نشانگر مناسب قادر است تنوع ژنتيكي موجود بين اكوتيپ‌هاي گياه خيار آب‌پران را آشكار كند.

Squirting cucumber (Ecballium elaterium (L.) Rich.) is a wild species that is native to temperate regions of Asia, North Africa, and Europe. This plant is one of the most important medicinal plants in the world. In the present study, morphological and biochemical traits of squirting cucumber ecotypes were investigated from three natural habitats in Ardabil province including Germi, Bilesuar-Anjirlooin and Parsabad regions (10 genotypes per region). The results showed that Parsabad ecotypes had large fruits and higher chlorophyll and carotenoids content. Since the genetic diversity of this plant is not been thoroughly investigated, the genetic diversity of three squirting cucumber ecotypes were examined by using ISSR markers. To assess the genetic similarity between samples a cluster analysis was performed using Jacquard. Among primers, the primer ISSR-13 showed the most polymorphism (46%). The lowest genetic similarity was found between the two genotypes of Bilesuar and Germi population. Cluster analysis of molecular data was categorized into five groups. This preliminary study demonstrated that ISSR markers were an effective method to evaluate genetic variability among squirting cucumber plant genotypes.