اثر تراكم و دماي هوا در زمان كاشت بر عملكرد و برخي صفات مورفوفيزيولوژيك گياه دارويي سير (.Allium sativum L)

Effect of plant density and temperature on yield and morpho-physiological traits of garlic (Allium sativum L.)

به‌منظور بررسي اثر دماي كاشت و همچنين تراكم بوته بر عملكرد و ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيك گياه سير (Allium sativum L.) آزمايشي به‌صورت كرت‌‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه دماي كاشت بهاره (7.4 درجه سانتي‌گراد، 9 درجه سانتي‌گراد و 11 درجه سانتي‌گراد) و چهار تراكم كاشت (20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) بودند. برهم‌كنش تيمارها بر عملكرد سير، وزن برگ، ارتفاع گياه، كلروفيل كل و كاروتنوئيدها در سطح 1% معني‌دار بود. در صورتي‌كه شاخص برداشت، تعداد سيرچه، ميزان كلروفيل a و محتواي نسبي آب فقط تحت تأثير دماي كاشت و تراكم قرار گرفتند. بيشترين عملكرد سير (921 گرم در مترمربع) در تيمار كاشت در دماي 7 درجه سانتي‌گراد و با تراكم 80 بوته بدست آمد، در حالي‌كه كمترين عملكرد (317 گرم در مترمربع) در شرايط كاشت در دماي 11 درجه سانتي‌گراد و تراكم 20 بوته مشاهده شد. روند تغييرات وزن برگ در تيمارهاي مختلف تقريباً مشابه با روند تغييرات عملكرد بود. بيشترين مقدار كلروفيل كل (2.52 ميلي‌گرم بر گرم) هنگام كاشت در دماي 9 درجه سانتي‌گراد و تراكم 20 بوته اندازه‌گيري شد، در حالي‌كه كمترين مقدار كلروفيل كل (2.07 ميلي‌گرم بر گرم) در تيمار كاشت در دماي 11 درجه سانتي‌گراد و تراكم 80 بوته مشاهده شد. بيشترين ميزان شاخص برداشت (64.6%) در شرايط كاشت در دماي 7 درجه سانتي‌گراد مشاهده شد و با تأخير در تاريخ كاشت و افزايش دما شاخص برداشت به‌صورت معني‌داري كاهش يافت. به‌طوري كه در شرايط كاشت در دماي 11 درجه سانتي‌گراد شاخص برداشت در مقايسه با تيمار كاشت در دماي 7.4 درجه سانتي‌گراد حدود 7% كاهش يافت. كمترين تعداد سيرچه در بوته (3.64) در شرايط كاشت در دماي 11 درجه سانتي‌گراد مشاهده شد كه باعث شد تعداد سيرچه در مقايسه با تيمار كاشت در دماي 7.4 درجه سانتي‌گراد حدود 25% كاهش يابد. اثر تراكم نيز بر تعداد سيرچه در بوته معني‌دار بود و در تراكم كاشت 80 بوته سيرچه‌هاي توليدشده در بوته بيش از 14% كاهش يافت. از بين دماهاي كاشت مورد مطالعه در منطقه بهترين دماي كاشت 7.4 درجه سانتي‌گراد بود، زيرا در اين شرايط گياه دوره رشد طولاني‌تر و فرصت بيشتري براي استفاده از منابع داشت. در هر سه دماي كاشت افزايش تراكم منجر به افزايش عملكرد شد ولي افزايش تراكم در دماي كاشت 7.4 درجه سانتي‌گراد تأثير بيشتري در افزايش عملكرد داشت.

In order to investigate the effects of different temperatures and also plant density on yield and some of morpho-physiological traits of garlic (Allium sativum L.), a split plot experiment was conducted based on randomized complete blocks design with three replications. Experimental treatments were three spring planting temperatures (7.4, 9 and 11°C) and four planting densities (20, 40, 60 and 80 plant m-2). Based on results, the interaction effect of experimental treatments on garlic yield, leaf weight, plant height, total chlorophyll and carotenoids was significant whereas for harvest index, number of produced cloves in plant, chlorophyll a and relative water content only the effects of temperature and plant density were significant. The highest garlic yield (921 g.m-2) was observed in planting temperature of 7.4°C with a density of 80 plants m-2, but the lowest yield (317 g.m-2) was obtained in the planting temperature of 11°C with the lowest plant density. The same results were also observed for leaf weight. The highest amount of chlorophyll (2.52 mg.g FW-1) was observed in the planting temperature of 9°C with the density of 20 plants m-2but the planting density of 80 plants m-2 in the planting temperature of 11°C resulted in the lowest amount of total chlorophyll (2.07 mg.g FW-1). The highest harvest index was related to the planting temperature of 7.4°C, and with delay in planting date, this index was reduced significantly. The lowest number of cloves per plant (3.64) was related to the planting temperature of 11°C. Increasing plant density also decreased the number of produced cloves by 14 percent. The best planting temperature for the highest garlic yield was 7.4°C. Although in all of the planting temperature treatments, increasing the plant density resulted in higher garlic yield, the positive effects of higher densities were mainly observed in the planting temperature of 7.4°C.