ارزيابي ويژگي هاي مورفولوژيك، ساختار كرك و ارتباط آنها با ميزان اسانس در چهار گونه آويشن (.Thymus sp)

Evaluation of morphological characteristics, glandular trichomes structure and their relationship with essential oil content in four species of Thyme (Thymus spp.)

در آويشن (Thymus) برگ مهمترين اندام توليدكننده اسانس است و كرك‌هاي ترشحي غده‌اي روي سطوح اندام هوايي ظرفيت منحصر به فردي براي سنتز و ترشح مواد مؤثره دارند. در اين بررسي ويژگي‌هاي مورفولوژيك و انواع ساختار كرك در چهار گونه آويشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزيابي شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس بيانگر اختلاف معني‌داري بين گونه‌ها براي صفات طول ساقه، طول و تعداد برگ، وزن تر و خشك بوته، وزن خشك برگ و ساقه، تعداد كرك‌هاي غده‌اي برگ، طول كرك، عملكرد و درصد اسانس بود. گونه T. armeniacus بيشترين تعداد كرك را نشان داد، در حالي‌كه بيشترين طول كرك مربوط به گونه T. transcaucasicus بود. بيشترين درصد و عملكرد اسانس به‌ترتيب در گونه‌هاي ‌T. carmanicus و T. daenensis ناشي از تعداد كرك غده‌اي و تعداد برگ بيشتر مشاهده گرديد. نتايج اسكن ميكروسكوپ الكتروني (SEM) نشان داد از بين انواع كرك غده‌اي در هر چهار گونه مورد نظر تنها كرك غده‌اي سپري در برگ وجود داشت. ضرايب همبستگي مثبت و معني‌‌دار بين تعداد كرك غده‌‌اي سطح رويي و زيري برگ با درصد و عملكرد اسانس تأكيدي بر نقش اين ويژگي در توليد اسانس دارد. در تجزيه رگرسيون مرحله‌اي براي وزن خشك (متغير تابع)، بيشترين ضرايب مثبت رگرسيون مربوط به وزن خشك برگ بود و 97% تغييرات را توجيه نمود. زماني كه عملكرد اسانس به‌عنوان متغير تابع لحاظ گرديد، تنها صفت طول كرك با توجيه 49% از تغييرات اين صفت، وارد مدل شد.

The leaves of thyme are the most important organs producing essential oils, and the glandular trichomes provide a unique capacity for the synthesis and storage of active ingredients. In this study, the morphological characteristics and types of trichomes' structure were measured in four thyme species including: T. transcaucasicus, T. carmanicus, T. daenensis and T. armeniacus. The results of variance analysis indicated a significant difference between species in terms of stem length, leaf length and number, plant fresh and dry weight, leaf and stem dry weight, number of glandular trichomes on the adaxial and abaxial side of the leaf, the trichome length, and essential oil yield and percentage. T. armeniacus showed the highest trichome number; while, the highest trichome length was related to T. transcaucasicus. The highest essential oil percentage and yield were observed in T. carmanicus and T. daenensis respectively, which could be due to the greater number of glandular trichomes and leaves in these species. The results of scanning electron microscope (SEM) revealed that among various types of glandular trichomes, peltate glandular trichome existed in the leaf of four species examined. Positive and significant correlation coefficients between the number of glandular trichomes on the adaxial and abaxial side of the leaves with the essential oil percentage and yield indicate the role of this feature in the production of essential oil. The stepwise regression analysis, implemented for dry weight, indicated that the highest regression positive coefficient was observed for the leaf dry weight, explaining 97% of the trait variation. When the essential oil yield was assumed as a dependent variable, only the trichome length entered the model and explained 49% of the trait variation.