تأثير كاربرد كودهاي آلي بر عملكرد و اجزاي عملكرد زولنگ (.Eryngium caeruleum M. Bieb ) تحت تأثير همزيستي ميكوريزايي

Effects of organic fertilizers application on yield and yield components of Eryngium caeruleum M. Bieb. Affected by mycorrhizal symbiosis

زولنگ (Eryngium caeruleum M. Bieb.) يكي از مهمترين گونه‌هاي جنس بوقناق در شمال ايران است كه از آن به‌عنوان سبزي صحرايي استفاده مي‌شود. به‌منظور بررسي اثر كودهاي آلي و همزيستي ميكوريزايي بر اجزاي عملكرد و درصد اسانس زولنگ آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي با 8 تيمار و 4 تكرار در سال 1393 در ساري اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش شامل ميكوريزا گونه Glomus mosseae در دو سطح (صفر و 200 اسپور در گلدان)، ورمي‌كمپوست در دو سطح (صفر و 200 گرم در گلدان) و چاي كمپوست (ورمي‌واش) در دو سطح (صفر و 1.5 ليتر در گلدان‌هاي مشخص شده) بود. صفات اندازه‌گيري شده شامل ارتفاع بوته، وزن هزار‌دانه و وزن خشك ريشه، درصد و عملكرد اسانس بودند. نتايج بدست‌آمده نشان داد كه تيمارهاي كاربرد چاي كمپوست، ورمي‌كمپوست و همزيستي ميكوريزايي تأثير معني‌داري بر اغلب صفات مورد اندازه‌گيري داشتند و كليه صفات مورد بررسي را در مقايسه با شاهد افزايش دادند. به‌طوري كه بيشترين ارتفاع بوته، درصد اسانس، عملكرد اسانس و تعداد گل از تيمار كاربرد همزمان چاي كمپوست× ورمي‌كمپوست× ميكوريزا بدست آمد اثرهاي متقابل دوگانه نشان داد كه بيشترين وزن خشك بوته 1.23 گرم از تيمار كاربرد ورمي‌كمپوست و عدم كاربرد چاي كمپوست حاصل شد. نتايج حكايت از آن داشت كه كاربرد ورمي‌كمپوست، چاي كمپوست و ميكوريزا از طريق در دسترس قرار دادن عناصر غذايي باعث افزايش اجزاي عملكرد و بهبود صفات كمّي و كيفي گياه زولنگ گرديد.

Eryngium caeruleum M. Bieb. is one of the most important species of Eryngium family in northern Iran, used as a field vegetable. To evaluate the effects of organic fertilizers and mycorrhizal symbiosis on the yield components and the essential oil percentage of Eryngium caeruleum, a factorial experiment was conducted in a randomized complete block design with eight treatments and four replications in Sari, in 2014. The experimental treatments included mycorrhizal fungi (Glomus mosseae) at two levels of (0 and 200 spores in a pot), vermicompost at two levels of (0 and 200 g in a pot) and compost tea (vermiwash) at two levels of (0 and 1.5 liters in the specified pots). The traits measured were plant height, number of seeds per plant, 1000-seed weight, plant dry weight, and essential oil content. The results showed that the use of organic fertilizer and mycorrhizal symbiosis significantly improved the quantity and quality of Eryngium caeruleum traits. The treatments of organic fertilizer and biological fertilizers had a significant effect on most of the measured traits and increased all of the traits as compared to those of control group. Accordingly, the highest plant height, essential oil percentage, essential oil yield, and flower number were obtained from the simultaneous use of both mycorrhizal, compost tea, and vermicomposting treatment. The dual interaction effects showed that the highest plant dry weight was 23.1g from the application of vermicompost in the absence of compost tea treatment. Our results clearly showed that the simultaneous use of vermicomposting, compost tea, and mycorrhiza through the availability of nutrients increased the yield and improved the quantity and quality of Eryngium caeruleum components.