اثر محلول‌پاشي سولفات روي بر عملكرد ماده خشك و اسانس گشنيز (Coriandrum sativum L.) تحت تنش خشكي

Effects of zinc sulfate foliar spray on yield, yield components and essential oil of coriander (Coriandrum sativum L.) under drought stress

به‌دليل بحران آب آبياري و لزوم مديريت منابع آب و نيز نقش مثبت عناصري مانند روي در كاهش اثرهاي منفي تنش خشكي، آزمايشي مزرعه‌اي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1395 در مزرعه تحقيقاتي تعاوني ياشيل باخار اردبيل اجرا شد. در اين پژوهش، عملكرد و اجزاي آن و توليد اسانس گشنيز (Coriandrum sativum L.) در واكنش به محلول‌پاشي سولفات روي در شرايط تنش خشكي مورد بررسي قرار گرفت. فاكتورهاي آزمايش شامل چهار سطح آبياري (آبياري بعد از 70، 100، 130 و 160 ميلي‌متر تبخير از تشتك كلاس A) و سه سطح محلول‌پاشي سولفات روي (شاهد (محلول‌پاشي با آب) و محلول‌پاشي با غلظت‌هاي سه (1Zn) و شش (2Zn) در هزار) بودند. تيمارهاي آبياري و محلول‌پاشي به‌ترتيب در كرت‌هاي اصلي و فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تنش خشكي موجب اُفت تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، عملكرد بيولوژيكي و دانه گرديد. محلول‌پاشي با سولفات روي در سطح Zn2 موجب افزايش معني‌دار تعداد چتر در بوته (10.7)، عملكرد بيولوژيكي (21.1%) و محصول دانه (21.2%) شد. درصد اسانس دانه گشنيز تحت تنش خشكي 2/49% افزايش يافت، ولي عملكرد اسانس (1.02 كيلوگرم در هكتار) در نتيجه تنش خشكي كاهش پيدا كرد. عملكرد اسانس با كاربرد روي با غلظت شش در هزار 27.4% افزايش معني‌داري يافت. تفاوت معني‌داري از لحاظ آماري بين سطوح محلول‌پاشي سه و شش در هزار روي وجود نداشت. بنابراين، محلول‌پاشي روي با غلظت سه در هزار در مناطق با شرايط آب و هوايي و خاك مشابه محل اجراي طرح براي بهبود توليد محصول و اسانس گشنيز توصيه مي‌گردد.

Due to the irrigation water crisis and the necessity of water resources management as well as the positive role of elements such as zinc in reducing the negative effects of drought stress, a field experiment was carried out as split plot based on randomized complete block design with three replications in Cooperative research field of Yashil Bakhar, Ardebil in 2017. In this research, yield and its components and essential oil of coriander (Coriandrum sativum L.) were investigated in reaction to zinc sulfate foliar spray under drought stress conditions. The experimental factors consisted of four levels of irrigation: irrigation after 70, 100, 130 and 160 millimeter evaporation from class A pan, and three levels of zinc sulfate foliar spray: control (water foliar spray) and foliar spray with three (Zn1: 3 g ZnSO4/L) and six (Zn2: 6 g ZnSO4/L) per thousand concentrations. Irrigation and zinc sulfate foliar spray treatments were allocated to the main and sub plots, respectively. The results showed that drought stress reduced the number of umbels per plant, seeds per umbel, seeds per plant, and biological and seed yield. Zinc sulfate foliar spray at Zn2 level resulted in a significant increase in the number of umbels per plant (10.7), biological (21.1%) and grain (21.2%) yield. Under drought stress conditions, the percentage of coriander seeds essential oil increased by 49.2%, but the essential oil yield (1.02 kg ha-1) decreased. The essential oil yield was significantly increased by 27.4% with zinc sulfate foliar spray at Zn2 level. There was no statistically significant difference between Zn1 and Zn2 levels of zinc sulfate foliar spray. Therefore, 3 g ZnSo4/L foliar spray in areas with climatic conditions and soil similar to the research site is recommended to improve the yield and essential oil of coriander.