ارزيابي اثر آلودگي خوريات ماهشهر بر كبد ماهيان شانك زردباله (Achanthopagrus latus) و بياح (abu Liza) با استفاده از بيوماركر هيستوپاتولوژي

assessment of contaminants effects on livers of yellowfin sea bream (Achantopagrus latus) and Abu mullet (Liza abu) in Mahshahr creeks by Histopathological biomarkers

خور موسي يكي از مهم ترين اكوسيستم هاي دريايي در جنوب ايران است كه مكاني براي تخم گذاري بسياري از آبزيان بوده و به دليل وجود صنايع مختلف در اطراف اين بخش از خليج فارس، توجه بسياري را به خود جلب كرده است. در تحقيق حاضر از تغييرات پاتولوژيكي كبد به عنوان يك بيوانديكاتور براي بررسي اثرات آلاينده‌هاي خور موسي در دو گونه ماهي شانك زردباله و بياح استفاده گرديد. 50 قطعه ماهي شانك زردباله و 50 قطعه ماهي بياح از پنج ايستگاه در خور موسي شامل پتروشيمي، جعفري، اسكله نفتي مجيديه، غزاله و زنگي در 1389 نمونه‌برداري شدند. نمونه‌هاي كبد از مراحل مختلف تهيه مقاطع بافتي شامل فيكس كردن، قالب گيري در پارافين و رنگ آميزي با هماتوكسيلين و ائوزين عبور داده شدند. مهم ترين تغييرات پاتولوژيكي مشاهده شده در بافت كبد شامل واكوئوله شدن هپاتوسيت‌ها، افزايش تجمعات ملانوماكروفاژي، هيپرتروفي هسته، نكروز سلول هاي كبدي، اتساع سينوزوئيدها، اتساع فضاي ديس، خونريزي در بافت كبد بود. شاخص تغييرات هيستوپاتولوژي بر‌اساس فراواني ضايعات بافتي مشاهده شده در كبد هر دو گونه ماهي در هر ايستگاه تعيين شد. ميزان شاخص تغييرات ميتوپالوژي (HAI) بافت كبد در ايستگاه پتروشيمي در هر دو گونه ماهي به طور معني‌داري از ساير ايستگاه‌ها بيشتر بود (05/0>P) كه احتمالاً به دليل وجود صنايع متعدد پتروشيمي اطراف اين بخش از خور است كه روزانه مقادير زيادي از آلاينده‌ها را از قبيل مواد شيميايي و فلزات سنگين به آن مكان تخليه مي‌كنند. كم‌ترين مقدار HAI در هر دو گونه در خور زنگي مشاهده گرديد.

Musa creek is one of the most important and valuable ecosystems in south-west of Iran. It is a suitable place for spawning of many fish species and other organisms meanwhile it has drawn attentions due to exist of various industries around this part of Persian Gulf. Previous studies confirm marine fishes have collected high amounts of pollutants in this area. In the present study, pathological alterations of liver is used as an indicator for evaluating of contaminants effects on two fish species including yellowfin seabream and abu mullet in Musa creek. In this regard, 50 yellowfin seabreams and 50 abu mullets were collected in 2010 from different sampling sites in Mussa creeks including Petrochemical, Jaafari, Majidieh oil pier, Ghazaleh and Zangi. The livers of fish were passed from routine histological process, and five-micrometer thick sections were stained in hematoxylin-eosin for examination by light microscopy. The commonest pathological changes in the liver of yellowfin seabreams and abu mullets were including vacuolation of hepatocytes, hemorragia, melanomacrophages aggregates, nuclear hypertrophy, focal necrosis and enlargement of sinusoid. Histopathological alteration index was determined on the basis of frequency of pathological changes in liver of two species. The most amount of HAI for liver of both species was observed at the Petrochemical station (p<0.05). It is probably due to extensive various petrochemical industries which surround this part of creek and a great deal of contaminants such as chemical and heavy metals daily discharged into it. The least amount of HAI in both species was related to Zangi station.