بررسي و مقايسه‌ي خواص ضد ميكروبي كيتين و كيتوزان استخراج‌شده از بخش‌هاي مختلف اسكلت خارجي خرچنگ شناگر آبي (Portunus segnis) از منطقه بندرعباس

Evaluation and comparison of antimicrobial properties of chitin and chitosan extracted from different parts of blue swimming crab (Portunus segnis) exoskeleton from Banda Abbas region

سالانه 70-40 درصد از سخت‌پوستان دريايي صيدشده به ضايعات تبديل مي‌شوند كه حدود 30-20 درصد اسكلت خارجي اين سخت‌پوستان كيتين است؛ بنابراين دورريزهاي سخت‌پوستان مواد اوليه‌ي مناسبي جهت توليد كيتين به شمار مي‌رود. كيتوزان مهم‌ترين مشتق به‌دست‌آمده از كيتين است كه خواص زيستي مختلفي دارد. در اين مطالعه نمونه‌هاي خرچنگ شناگر آبي (Portunus segnis) در تابستان 1393 با تور ترال از آب‌هاي بندرعباس صيد و طي روش‌هاي استاندارد آزمايشگاهي كيتين و كيتوزان از پوسته‌ي آن استخراج گرديد. كميت و فعاليت ضد ميكروبي كيتين و كيتوزان استخراج‌شده از بخش‌هاي مختلف اسكلت خارجي (كاراپاس، سينه، چنگك و پاهاي راه روي) روي 11 سويه باكتريايي و 3 سويه‌ي قارچي موردبررسي و مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه مقدار كيتين و كيتوزان در پاهاي راه روي به‌طور معني‌داري بيشتر از ديگر بخش‌ها بود. كيتوزان نسبت به كيتين خواص ضد ميكروبي بيشتري را از خود نشان داد. حساسيت باكتري‌هاي گرم منفي و گرم مثبت نسبت به كيتين و كيتوزان استخراج‌شده تفاوت معني‌داري نداشت. سويه‌هاي قارچي نسبت به سويه‌هاي باكتريايي در برابر كيتين و كيتوزان استخراج‌شده از بخش‌هاي مختلف مقاوم‌تر بودند. كيتين و كيتوزان استخراج‌شده از كاراپاس و چنگك فعاليت ضد ميكروبي بيشتري را از خود نشان دادند. محدوده‌ي كمترين غلظت بازدارنده‌ي رشد و كمترين غلظت كشنده‌ي رشد به ترتيب بين 1000-125 و 1000-500 ميكروگرم بر ليتر بود. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده مي‌توان سخت‌پوستان خليج‌فارس را به‌عنوان منبع مناسب جهت توليد كيتين و كيتوزان به‌عنوان تركيبات ضد ميكروبي به شمار آورد. بخش‌هاي مفيد پوسته سخت‌پوستان جهت استحصال اين پليمر را نيز مي‌توان شناسايي نمود. همچنين تأثير اين تركيبات زيستي روي برخي از پاتوژن ها نيازمند مطالعات بيشتر مي‌باشد.

Approximately 40-70%of crustaceans are caught, converted into waste that about 20-30%of shells of them is chitin. So, the shells of crustaceans are an appropriate source for chitin production. Chitosan is derived from chitin has a variety of biological activity. In this study, samples of blue swimming crab from Bandar Abbas coastal water were capturedin summer 2014. Chitin and chitosan from shells of crabs extracted using standard methods.The quantity and antimicrobial activity of chitin and chitosan extracted from different parts of crab Portunus segnis exoskeleton (carapace, claw, cephalothoraxesand walking legs) were examined against 11 bacterial and 3 fungal strains.Results showed that the amount of chitin and chitosan in the walking legs were significantly (P< 0.05) higher than other parts of exoskeleton. Chitosan showed slightly high antimicrobial activity than chitin extracted(P<0.05). Gram negative bacteria were sensitive to chitin and chitosan as well as gram positive bacteria.Bacterial strains showed more sensitivity than fungi against chitin and chitosan extracts. Carapace and claw shell chitosan was more effective than those from cephalothorax and walking legs. The range of MIC and MBC varied between 125-1000 μg/ml and 500-1000 μg/ml, respectively. According to the results obtained Persian Gulf shellfish was suitable for the chitin and chitosan production. Crustaceans of Persian Gulf can be used as a natural source for chitin and chitosan production. Also, better parts of crustacean shells for extract of these polymers can be identified. Effect of these compounds on some pathogens required further investigation.