مقايسه‌ محتواي تركيبات فنلي، فلاونوئيدي و فعاليت آنتي‌اكسيداني اندام هوايي دو جمعيت گياه بشقابي سنبله‌اي (Scutellaria Pinnatifida) در شمال ايران

Comparison Between the Contents of Phenolic and Flavonoid Compounds and Aerial Part Antioxidant Activity in Scutellaria pinnatifida in Two NorthIranian Populations

زمينه و هدف: اسيدهاي فنوليك، پلي‌فنل‌ها و فلاونوئيدها تركيبات آنتي‌اكسيداني حفاظت‌كننده سلول‌ها در برابر تنش‌هاي اكسيداتيو هستند كه با به دام انداختن و مهار راديكال‌هاي آزاد نقش مهمي را در سلامت گياهان و جانوران ايفا مي‌نمايند. در اين پژوهش، محتواي تركيبات فنلي، فلاونوئيدي و فعاليت آنتي‌اكسيداني اندام هوايي Scutellaria pinnatifida، به منظور بهينه‌سازي استخراج تركيبات آنتي‌اكسيداني، تعيين شده است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه آزمايشگاهي از پودر خشك اندام هوايي دو جمعيت ديزين و كجور در اتانول 80 %، متانول 80%، آب و اتيل‌استات به دو روش خيساندن و كاربرد امواج فراصوت عصاره‌گيري شد. سپس محتواي تركيبات فنلي و فلاونوئيدي با روش‌هاي اسپكتروفتومتري سنجش گرديد. فعاليت آنتي‌اكسيداني عصاره‌ها با دو روش سنجش ظرفيت پاكسازي راديكال‌هاي آزاد 2 و 2- دي فنيل 1- پيكريل هيدرازيل (DPPH) و سفيدشدگي در سيستم بتاكاروتن/ لينولئيك اسيد ارزيابي شد. آناليز آماري داده‌ها به كمك تجزيه واريانس يك طرفه و دو طرفه (ANOVA) براي مقايسه ميانگين‌هاي داده‌هاي مختلف انجام شد. يافته‌ها: بالاترين مقدار فنل و فلاونوئيد تام (به ترتيب 17 و 8 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك) در عصاره اندام هوايي جمعيت كجور از طريق عصاره‌گيري اتانولي به روش خيساندن حاصل شد. در حالي‌كه در جمعيت ديزين، محتواي تركيبات فوق با روش عصاره‌گيري مشابه بسيار كمتر بود (به ترتيب 6/5 و 6/1 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك). ميزان IC50 عصاره‌‌هاي اتانولي، متانولي و آبي جمعيت كجور حدود 2/1-1/0 ميلي‌گرم در ميلي‌ليتر بدست آمد. محتواي فنلي و فلاونوئيدي اين سه عصاره به طور قابل ملاحظه‌اي بيشتر از عصاره‌هاي اتيل‌استاتي بود. به استثناي عصاره‌هاي آبي تهيه شده به روش خيساندن، ظرفيت پاكسازي راديكال‌هاي آزاد DPPH توسط عصاره‌هاي مختلف جمعيت ديزين، به طور قابل ملاحظه‌اي كمتر از جمعيت كجور بود. نتايج حاصل از سنجش خاصيت آنتي‌اكسيداني اين دو جمعيت در آزمون سيستم بتاكاروتن/لينولئيك اسيد نشان داد كه بالاترين درصد بازدارندگي از پراكسيداسيون ليپيدها توسط عصاره‌هاي آبي آماده شده به كمك امواج فراصوت ايجاد شده بود ( به ترتيب 93%و 50% بازدارندگي توسط عصاره جمعيت‌هاي كجور و ديزين). نتيجه‌گيري: اختلاف ميانگين‌هاي تركيبات فنلي و فلاونوئيدي تام عصاره‌ها تحت تأثير سه عامل جمعيت، روش استخراج و نوع حلال، معني‌دار بود. بالاترين فعاليت آنتي‌اكسيداني در جمعيت كجور مشاهده شد كه در روش DPPH مربوط به عصاره متانولي (حاصل از روش خيساندن) و در روش مهار پراكسيداسيون ليپيد مربوط به عصاره آبي (حاصل از كاربرد امواج فراصوت) بود

Background and Objective: Phenolic acids, polyphenols and flavonoids are antioxidant compounds, which act as cell protective factors against oxidative stress by trapping and inhibition of free radicals, play an important role in plants and animals health. In this research, in order to optimize extraction of antioxidant compounds, phenolic and flavonoid contents and antioxidant activity of Scutellaria pinnatifida aerial part were determined. Materials and Methods: Dried powder of aerial part from two populations, Dizin and Kojur, was extracted with ethanol 80%, methanol 80%, water and ethyl acetate, by two soaking and sonication methods. Then, the contents of total phenolic and flavonoid compounds were assayed by spectrophotometric methods. Antioxidant activity of the extracts were analyzed by two tests: free radical scavenging activity using the 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH) and bleaching β-carotene in linoleic acid system. Statistical analysis of the data was performed by One-way and two-way ANOVA to compare the means. Results: The highest content of total phenol and flavonoid (8 and 24 mg/g Shoot dry weight, respectively) was obtained by soaking method and ethanolic extraction in Kojur population. While in Dizin population with the same extraction techniques, the contents of the mentioned compounds were at very low levels (5.6 and 1.6 mg/g DW, respectively). IC50 value of the ethanolic, methanolic and aqueous extracts were estimated about 0.1- 1.2 mg/ml in the Kojur population. The phenolic and flavonoid contents of these extracts were significantly higher than ethyl acetate extracts. With the exception of aqueous extract prepared by soaking, scavenging capacity of DPPH free radicals by different extracts of Dizin population was considerably lower than the Kojour population. The antioxidant assay results obtained from beta-carotene-linoleic acid test showed that the highest inhibition percentage of lipid peroxidation