سنجش پراكنده رويي شهري با استفاده از داده هاي فضايي- زماني، نمونه موردي: شهر اروميه

Measurement of Urban Sprawl Using Spatial-temporal Data (Case Study: City of Urmia)

رشد روز­افزون جمعيت و افزايش شهرنشيني، باعث ايجاد پديده­اي به نام پراكنده‌رويي شهري در عمده شهرهاي جهان گرديده است. اين امر پيامدهاي اقتصادي و زيست ­محيطي فراواني را به شهرها تحميل نموده؛ بنابراين بررسي، سنجش و شناخت اين پديده ضروري مي‌نمايد. هدف از پژوهش حاضر، شناسايي و سنجش شدت پراكنده­ رويي شهري در شهر اروميه به عنوان مطالعه موردي مي­باشد تا برنامه ­ريزان و مديران شهري بتوانند با آگاهي و شناخت بيشتري به منظور رشد آتي شهر اروميه و رسيدن به توسعه پايدار شهري برنامه ­ريزي نمايند. پژوهش حاضر از نظر هدف پژوهشي، نظري_كاربردي است و از نظر ماهيت پژوهشي، توصيفي_تحليلي است. به منظور سنجش و بررسي پراكنده‌رويي شهري روش­هاي متعددي به كار گرفته شده است. امروزه متريك‌هاي چشم­انداز و داده‌هاي فضايي به دليل اين كه پراكند ه ­رويي را با جزئيات بالا و در يك سطح دقيق شناسايي مي­كنند، در سرتاسر جهان به ‌طور وسيعي به كار گرفته مي ‌شوند. در تحقيق پيشِ رو براي سنجش پراكنده‌­رويي ‌شهري در شهر اروميه از داده‌هاي فضايي_ماهواره‌اي و تلفيق اين داده­ها با متريك‌هاي چشم‌­انداز (براي نخستين بار در ايران) در راستاي سنجش پراكنده ‌رويي بهره گرفته ‌شده است. در اين راستا ابتدا تصاوير ماهواره‌اي مربوط به سال‌هاي 1375، 1385، 1390 و 1394 به كمك ماهواره Landsatگردآوري گرديده و با‌ استفاده از شبكه عصبي‌مصنوعي در دو كلاس اراضي ساخته‌ شده و اراضي ساخته نشده طبقه‌بندي گرديده و سپس آشكارسازي تغييرات با استفاده از نرم‌افزار‌ENVI4.8 صورت گرفته و با كاربست متريك‌هاي چشم ­انداز(شاخص بعد فراكتال، شاخص بزرگترين قطعه، شاخص مجاورت، شاخص تعداد قطعه و شاخص شكل) با استفاده از نرم‌افزار‌Fragstats 4.2، پراكنده‌رويي شهري در شهر ‌اروميه سنجيده شده است. نتايج پژوهش حاضر نشان مي‌دهد پراكنده‌­رويي شهري در شهر اروميه در بازه‌ زماني 1370 تا 1390 روندي كاهشي داشته و از اين دوره تا به امروز روند افزايشي را پيموده است.