پديد آورندگان :
قره‌بگلو، مينو دانشگاه هنر اسلامي تبريز - دانشكده معماري و شهرسازي، تبريز، ايران , ابراهيمي، احد نژاد دانشگاه هنر اسلامي تبريز - دانشكده معماري و شهرسازي، تبريز، ايران , جاويدمهر، مليحه دانشگاه بين‌الملل امام خميني، قزوين
كليدواژه :
مراكز شهري , محيط پاسخ‌ده , نيازهاي شهروندان , مدل تصميم‌گيري چند معياره فازي , گنبدكاووس
چكيده فارسي :
بخش مركزي شهر به عنوان يكي از اجزاي اصلي شهر، همواره در طول تاريخ حائز اهميت بوده‌است. اقشار مختلف مردم با اهداف مختلف، نياز به حضور و تردد در مراكز شهرها را دارند. اين درحالي است كه فضاهاي شهري براي شكل‌گيري بسياري از خاطرات اجتماعي و برقراري تعاملات نيز مي‌توانند كمك‌كننده باشند. طراحي محيط شهري به‌عنوان بستر مناسب براي حضور گسترده شهروندان، مي‌تواند بسياري از نيازهاي آنها را به نحو مطلوبي پاسخ دهد. هدف از تحقيق حاضر، بررسي معيارهاي تأثيرگذار بر ارتقاي مفهوم پاسخ‌دهي به كاربران و ايجاد رضايت در آنهاست. در اين پژوهش بافت تاريخي بخش مركزي شهر گنبدكاووس به‌عنوان يكي از فضاهاي عمومي مهم انتخاب شده و به‌دنبال پاسخ بدين سئوال است كه مؤلفه‌هاي پاسخ‌ده در بخش مركزي شهر گنبدكاووس براي ارزيابي و راهكارهاي بهبود آن كدام‌ها هستند. پژوهش حاضر از نوع كاربردي بوده و با استفاده از روش تحقيق كيفي و راهبرد پيمايشي غيرمستقيم مبتني بر نظر خبرگان براي تدوين مؤلفه‌ها استفاده شده‌است. خبرگان از ميان اساتيد دانشگاه در رشته معماري و مديران شهري و دانشجويان رشته معماري، پيرامون موضوع تحقيق تعيين شده‌اند. شناخت متغيرهاي پژوهش به واسطه تحليل ادبيات موضوع، از طريق استدلال منطقي در راستاي دستيابي به راهكارهاي اجرايي بهينه در حوزه پاسخ‌دهي محيطي مراكز شهري انجام شده‌است. با مطالعه ادبيات موضوع معيارهايي همچون دسترسي، تنوع استفاده از زمين، خوانايي، نفوذپذيري، غنا (توانگري)، تمركز و تراكم استفاده از فضاي زمين، تناسبات بصري، انعطاف‌پذيري، خصوصي‌سازي و ساختار سازمان‌دهي استخراج به وسيله خبرگان اولويت‌بندي شده‌اند. مجموعه‌اي از استراتژي‌ها به منظور تقويت و بهبود وضعيت موجود همچون ايجاد تنوع استفاده از زمين، تقويت تناسبات بصري، حفظ و تقويت هويت و حس مكان، ايجاد يك ساختار سازمان‌دهي، ايجاد و تقويت انعطاف‌پذيري و تقويت نفوذپذيري نيز مبتني بر تكنيك تاپسيس فازي به وسيله خبرگان ارزيابي و درنهايت براي اجرا اولويت‌بندي خواهند شد. نتايج حاصل از تحقيق نشان مي‌دهد كه از ميان مؤلفه‌هاي مورد بررسي، اهميت دسترسي به مجموعه با توجه به تسهيل در امكان رفت‌و‌آمد و حضور راحت به مجموعه در بالاترين اولويت قرار گرفته است. سپس تنوع در كاربري‌هاي موجود براي پاسخگويي به نيازهاي متفاوت كاربران و تنوع در ايجاد فرم‌ها، به ايجاد جذابيت بيشتر مجموعه كمك شاياني خواهد كرد. مؤلفه‌هاي خوانايي و نفوذپذيري نيز در يافتن هرچه بهتر مجموعه و فضاهاي آن بسيار حائز اهميت است.
چكيده لاتين :
As key elements of cities, urban areas have always been an important issue in the history of urban studies. People of various social strata may need to visit and/or pass through urban areas with different goals on a regular basis. In this sense, urban spaces can play an important role in forming social interactions and shaping people’s memories. The optimal design of an urban environment as a suitable context for extensive social interactions can help to meet the needs of citizens in an effective way. Urban areas are considered as the core context for social and economic interactions in cities. Insofar as they facilitate the presence and mobility of people, urban areas act as the beating hearts of cities and have an important role in establishing communication among various members of the society. This study aims to investigate the historic textureof Gonbad-e Kavus urban area which is one of the most important public spaces in Gonbad-e Kavus and home to major economic and recreational centers. The main objective of this study is to comprehensively identify the factors that enhance the responsiveness of urban areas as well as the criteria that help to achieve user satisfaction. The main research question addresses the degree of importance of factors that influence the responsiveness of the studied urban area, which is why it is essential to identify them clearly. In addition, improving the responsiveness of urban areas via considering the importance of influencing factors is the idea behind the second research question. The present study is an applied research in terms of its objective and a descriptive-analytical research in terms of its methodology. The process of identifying effective factors was based on a qualitative research strategy conducted through an indirect survey tactic based on expert opinions collected from a community of urban planners, professors and students of architecture. The sample size was determined by Cochran’s sample size formula and the participants were randomly selected via the snowball sampling method. The variables were identified based on theoretical studies through an extensive review of the related literature in order to achieve appropriate executive strategies for enhancing the environmental responsiveness of urban areas. Based on the literature review, a comprehensive set of responsiveness criteria was identified and prioritized by experts, including accessibility, land use diversity, legibility, permeability, richness, concentration or density of land use, visual proportions, flexibility, privatization and structure of organization. Considering the current condition of Gonbad-e Kavus urban area, a comprehensive set of effective strategies was evaluated and proposed for improving the current indices of environmental responsiveness. The results indicate that, among the evaluated strategies, the accessibility, diversity and legibility strategies have the highest levels of priority, in order of importance, for improving the responsiveness of Gonbad-e Kavus urban area. Given its role in facilitating commuting and convenient access to this area, accessibility is identified as the first priority. In addition, the diversity of existing land use patterns for meeting various user needs helps significantly to increase the appeal of this urban area for attracting a larger audience. Finally, the factors of legibility and permeability are also very important in creating a more responsive urban area.
