اثربخشي آموزش مفاهيم اخلاق در خانواده به شيوه‌ي قصّه‌گويي مبتني بر مفاهيم اسلامي بر سبك‌هاي مقابله‌يي و سلامت رواني نوجوانان دختر

Effectiveness of Teaching Moral Concepts in Family through Islamic-based Storytelling on Coping

سابقه و هدف: خانواده اصلي‌ترين كانون شكل‌گيري آموزه‌هاي اخلاقي است و ريشه‌ي آموزش مفاهيم اخلاقي در فرد از اخلاق در خانواده شروع مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي آموزش مفاهيم اخلاق در خانواده به شيوه‌ي قصّه‌گويي مبتني بر مفاهيم اسلامي بر سبك‌هاي مقابله‌يي و سلامت رواني نوجوانان دختر صورت گرفته است. روش كار: اين پژوهش مطالعه‌يي نيمه‌آزمايشي ازنوع پيش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ي آماري شامل كليه‌ي دانش‌آموزان دختر دوره‌ي متوسطه‌ي دوم استان كرمان در سال تحصيلي 94-95 بود كه 42 نفر از آنان با روش نمونهگيري در دسترس انتخاب و به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه (هر گروه 21 نفر) جايگزين شدند. ابزار گردآوري داده‌ها شامل پرسش‌نامه‌هاي سبك مقابله‌يي فولكمن و لازاروس؛ و سلامت روان بود. برنامه‌ي مداخله‌يي شامل 9 جلسه آموزش مفاهيم اخلاق در خانواده به شيوه‌ي قصّه‌گويي بود كه براي شركت‌كنندگان گروه آزمايش اجرا شد و شركت‌كنندگان گروه گواه هيچ مداخله‌يي دريافت نكردند. در نهايت، داده‌هاي جمع‌آوري شده با استفاده از تحليل كواريانس تك متغيّري تجزيه و تحليل شد. در اين پژوهش همه‌ي موارد اخلاقي رعايت شده است. علاوه‌براين، نويسندگان مقاله هيچ‌گونه تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه بين ميانگين نمره‌هاي پس‌آزمون گروه آزمايش نسبت به گروه گواه در سبك مقابله‌يي مسئله‌مدار و سلامت روان تفاوت مثبت و معني‌داري وجود داشت (001/0>P). همچنين سبك مقابله‌يي هيجان‌مدار نيز در گروه آزمايش به‌طور معني‌داري كمتر از گروه گواه بود (001/0>P). به عبارت ديگر، آموزش مفاهيم اخلاق در خانواده به شيوه‌ي مذكور در گروه آزمايش به كاهش سبك مقابله‌يي هيجان‌مدار، افزايش سبك مقابله‌يي مسئله‌مدار و سلامت روان نوجوانان دختر منجر شده بود. نتيجه‌گيري: با توجه به اهميت كنترل هيجان و سلامت روان در نوجوانان، مي‌توان از آموزش مفاهيم اخلاق در خانواده، به‌ويژه به شيوه‌ي قصّه‌گويي مبتني بر مفاهيم اسلامي، براي تقويت سبك مقابله‌يي مسئله‌مدار و سلامت رواني نوجوانان دختر استفاده كرد.

Background and Objective: Family is the main center to form fundamental moral concepts. This study aimed to determine the effectiveness of teaching moral concepts in family via Islamic-based storytelling on coping style and mental health of female teenagers. Method: This semi-experimental study had a pretest-posttest design. The population consisted of all female students of the secondary schools in Kerman in 2015 and 2016. Through convenience sampling method, 42 students were selected and randomly assigned to control and experimental groups (21 participants in each group). Folkman and Lazarus coping style (WOCQ) and Schutte mental health (DASS-21) were used for data collection. In the experimental group, participants received nine weekly sessions of teaching moral concepts in family through storytelling method while the control group received no treatment. Eventually, the collected data were analyzed using analysis of covariance (ANCOVA). All ethical issues were observed in this research and the researchers declared no conflict of interests. Results: The findings indicated a significant and positive difference between post-test scores of the experimental and control groups in terms of problem-focused coping style and mental health (P<0/001). The emotion-oriented coping styles in the experimental group was significantly lower than the control group (P<0/001). In other words, teaching moral concepts in family through storytelling method based on Islamic concepts led to reduction in emotion-oriented coping style, increase in problem-focused coping style and also mental health of teenage girls. Conclusion: Given the importance of emotional control and mental health in adolescents, teaching moral concepts in the family through Islamic-based storytelling can be used to enhance problem-focused copying style and mental health of female teenagers.