مورچه گزيدگي نيروهاي نظامي در سه جزيره ايراني ابوموسي، تنب بزرگ و تنب كوچك

Ant sting in military forces on three Persian islands of Abu-Musa, Great Tonb and Lesser Tonb

اهداف: مورچه‌هايي كه توانايي گزش و نيش‌زدن و تزريق سم به بدن انسان را دارند، تحت عنوان مورچه‌هاي نيش‌زن ناميده مي‌شوند. اين مطالعه با هدف شناسايي و تشخيص مورچه ­هاي نيش ­زن، بررسي شيوع نيش­ خوردگي و عوامل اپيدميولوژيك مرتبط با آن در سه جزيره ايراني تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسي انجام شد. روش‌ها: اين مطالعه توصيفي- مقطعي از بهمن سال 1388 تا تير 1389 در سه جزيره تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسي روي 318 نفر نظامي كه به‌روش تصادفي انتخاب شدند، انجام شد. صيد مورچه­ هاي نيش­زن با روش صيد فعال و دستي صورت گرفت. تعيين شيوع و وضعيت مورچه ­ گزيدگي به كمك تكميل پرسش‌نامه انجام شد. داده ­ها با روش­هاي آماري توصيفي و آزمون­هاي استنباطي شامل آزمون مجذور كاي، من­ويتني، ضريب همبستگي اسپيرمن و گاما به ­كمك نرم ­افزار SPSS 12 انجام شد. يافته ­ها: گونه مورچه نيش­زن، پاكي­كونديلا سنارنسيس ماير، 1862 تعيين شد. شيوع مورچه‌گزيدگي به­ طور ميانگين، 70/1% برآورد شد و شيوع فصلي آن در سه جزيره داراي الگوي يكسان و در بهار و تابستان شايع­تر بود. 84/4% از موارد نيز در اندام­هاي حركتي بود. مهم‌ترين علايم شامل احساس درد، خارش شديد و التهاب موضع و در برخي موارد با تشكيل تاول همراه بود. نتيجه ­گيري: مورچه­ گزيدگي در جزاير مورد مطالعه اگرچه خطرناك نبوده و به شوك و مرگ منتهي نمي­ شود، ولي باعث ايجاد درد و خارش و سوزش زياد و نيز سلب آسايش و كاهش كارآيي سربازان مي­ شود، بنابراين اقدامات پيشگيرانه و نيز كنترل اين مورچه­ ها مي­بايست انجام گيرد.

Aims: Ants with the ability of biting and injecting poison to human body are called sting ants. This study was conducted to identify and determine the ant types and the prevalence of ant sting and related epidemiological factors in three Greater Tunb, Lesser Tunb and Abu-Musa islands, Iran. Methods: This descriptive cross-sectional study was performed during Jan-July 2010 in Greater Tunb, Lesser Tunb and Abu-Musa islands on 318 military individuals who were selected by random sampling method. The ant collection was done by active hand-catch method. The ant sting prevalence and related epidemiological factors were determined by questionnaire. Data were analyzed by descriptive statistical methods including Chisquare test, Mann-Whitney test and Spearman and Gamma correlation by SPSS 12 software. Results: The species of sting ant was Pachycondyla sennaarensis Mayr, 1862. The mean prevalence of sting was 70.1%. The seasonal incidence of sting in three islands had the same pattern and was more common in spring and summer. 84.4% of ant sting had occurred in limbs. The main symptoms caused by the ant stings include pain, severe itching and local inflammation and blisters in some cases. Conclusion: Although sting bite is not much dangerous in the studied islands and does not lead to anaphylactic shock and death, the pain and itching and burning would cause discomfort for soldiers and reduce their efficiency. Therefore, preventive measures and control of these ants should be considered.