وراثت پذيري و تجزيه رشد در سنين اوليه رشد بلوط ايراني (Quercus brantii)

Heritability and growth analysis of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) based on sapling characteristics

بلوط ايراني (Quercus brantii) يكي از گونه هاي اصلي جنگل هاي زاگرس است كه از اهميت ويژه اي برخوردار است. ارزيابي جوامع مختلف اين گونه به منظور شناسايي پايه هاي برتر و تجزيه روند رشد در نهال هاي به دست آمده از اين پايه ها از اهداف اين پژوهش بود. از 12 پايه سالم در يك جمعيت بلوط ايراني واقع در استان لرستان بذرگيري شد و در قالب طرح آماري آشيانه اي با سه تكرار آزمون نتاج انجام شد. علاوه بر تجزيه بيومتريكي و ژنتيكي داده هاي به دست آمده از ويژگي هاي ريخت شناسي، روند تغييرات رفتارهاي رويشي طي دو سال در بين خانواده هاي ناتني مورد نظر بررسي شد. درختان مادري از نظر همه ويژگي هاي مورد مطالعه تفاوت معني داري از خود نشان دادند. ضمن برتري مطلق نتاج يكي از پايه هاي مورد بررسي كه از نظر بيشتر صفات فاصله زيادي با بقيه داشت، روند رشد در سال دوم در 340 نهالي كه از اين 12 خانواده مطالعه شد، مشابه روند رشد سال اول بود. ضمن اينكه، خانواده هايي كه از نظر ارتفاع نهال، قطر يقه و تعداد برگ در سال اول رتبه هاي بالا را كسب كرده بودند، در سال دوم نرخ رشد بهتري داشتند. به عبارت ديگر، گزينش پايه هاي برتر بر اساس آزمون نتاج و در مرحله نونهالي مي تواند به طور مؤثر مبناي انتخاب پايه هاي برتر براي استفاده در اهداف اصلاحي ازجمله تشكيل باغ بذر قرار گيرد. وراثت پذيري صفات مورد مطالعه در سال دوم رويش بين 48/0 تا 99/0 متغير بود و همبستگي بيشتر صفات در سال دوم تقويت شد.

Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) is one of the most important tree species of Zagros forests. The major objective of the study was to assess various populations of the species for identification of plus tree individuals and growth trend analysis of the sapling of the selected trees. Therefore, seeds were collected from twelve single trees of one Brant`s oak populations located in Lorestan province. The selected trees were progeny tested based on a nested statistical design with three replications. Morphological data were biometrically and genetically analyzed, followed by investigating the trend of growth changes during the two years of the study. The selected trees were significantly different in the studied attributes. In addition, one of the progeny families showed outstanding domination over the others. Second year growth trend of 340 studied progeny saplings of the twelve families was similar to that of the first year. Meanwhile, the families with higher rank for the first-year growth based on seedling height, collar diameter and leaf number obtained better growth rates during the second year of the experiment. In other words, selecting plus trees based on progeny test at early years of sapling growth may effectively be used for selecting plus trees for breeding purposes such as seed orchard establishment. Furthermore, heritability of the studied characteristics varied between 0.48 to 0.99 and correlation coefficients between most of the paired characters increased for the second year.