مقايسه كمي و كيفي چهار توده صنوبر دلتوئيدس (Populus deltoides Bartr. ex Marsh) در استان‌هاي گيلان و مازندران

Quantitative and qualitative study and index choice to compare four eastern cottonwood (Populus deltoides Bartr. ex Marsh) stands in Gilan and Mazandaran

به‌منظور مقايسه كمي و كيفي صنوبر دلتوئيدس (Populus deltoides Bartr. ex Marsh) كه مهم‌ترين گونه مورد استفاده زراعت چوب در شمال كشور است، چهار توده صنوبركاري از كلن P. d. 69/55 در اراضي جلگه‌اي استان‌هاي گيلان و مازندران انتخاب شد. در هر عرصه به‌روش تصادفي- منظم، قطعه‌نمونه‌هاي مربعي به مساحت 400 متر مربع برداشت شد. سپس مشخصه‌هاي كمي و كيفي درختان اندازه‌گيري و ويژگي‌هاي خاك مطالعه شد. همچنين، ميانگين رويش سالانه حجم درخت با بيشترين ضريب تغييرات به‌عنوان شاخص مقايسه براي تعيين عوامل اصلي تأثيرگذار بر رشد و توليد در چهار توده درنظر گرفته شد. ميانگين قطر درخت در شيركلا و چمستان استان مازندران (به‌ترتيب 42/9 و 39/1 سانتي‌متر) نسبت به دو منطقه داوودمزار و هفت‌دغنان استان گيلان (به‌ترتيب 27/9 و 28/7 سانتي‌متر) داراي اختلاف معني‌دار بود. رويش حجمي در چمستان و شيركلا (به‌ترتيب 34/4 و 22/5 متر مكعب در هكتار) نسبت به رويش حجمي توده‌هاي صنوبر داوودمزار و هفت‌دغنان (به‌ترتيب 17/17 و 17/03 متر مكعب در هكتار) با اختلاف معني‌داري بيشتر بود. رويش حجمي سالانه هر درخت بين دو منطقه، تفاوت معني‌داري داشت، به‌طوري‌‌كه اين متغير در مناطق شيركلا و چمستان (به‌ترتيب 0/089 و 0/074 متر مكعب) بيشتر از هفت‌دغنان و داوودمزار (به‌ترتيب 0/036 و 0/031 متر مكعب) بود. از اين پژوهش نتيجه‌گيري شد كه در مناطق اقليمي خيلي مرطوب و مرطوب استان‌هاي گيلان و مازندران كه شرايط براي رويش صنوبر مناسب است، در خاك‌هاي داراي بافت سبك و متوسط كه مقدار سيلت بيشتر از 47 درصد و اسيديته اندكي بيشتر از خنثي است، صنوبر دلتوئيدس رويش بيشتري داشت. پيشنهاد مي‌شود كه پژوهش‌هاي مشابه در خصوص رقم‌هاي مختلف صنوبر در شرايط اقليمي و خاكي متفاوت اين مناطق انجام شود.

In order to compare the quantitative and qualitative characteristics of eastern cottonwood (Populus deltoides Bartr. ex Marsh) trees that are the most common ones for wood culture in north of Iran, four P. deltoides stands with clone of 69/55 were selected in lowlands of Gilan (Davoodmazar and Haftdaghanan) and Mazandaran (Shirkola and Chamestan) provinces. In each stand, with method of random – systematic, samples of 400 m² were designed to measure the trees and soils. Likewise, the mean annual volume increment with highest coefficient of variation (CV) was considered as Comparison Index for determining the main affecting factors on growth and yield in four Populus stands. The mean diameter of trees in Shirkola (42.9 cm) and Chamestan (39.1 cm) was greater than that in Davoodmazar (27.9 cm) and Haftdaghanan (28.7 cm). The mean volume increment of tree in two province was significantly different, whereas in areas of Chamestan (34.4 m³/ha) and Shirkola (22.5 m³/ha) was greater than that in Davoodmazar (17.17 m³/ha) and Haftdaghanan (17.03 m³/ha). The mean annual volume increment of each tree was bigger in Shirkola (0.089 m³) and Chamestan (0.074 m³) compared to Haftdaghanan (0.036 m³) and Davoodmazar (0.031 m³). It can be deduced that in areas with very humid to humid climates of Gilan and Mazandaran which have favorable conditions for growth of Populus trees, soil texture is light to moderate with a silt content of more than 47% and pH higher than neutral, Populus deltoides growth is higher. The similar investigations with other clones of Populus in northern provinces of Iran with different climates are recommended.