مضامين، آيين‌ها و باورهاي مردمي در رباعيات مولوي

Themes, rituals and public beliefs in Rumi’s Ruba’i

بررسي فرهنگ عامه در آثار ادبي، از­جمله رويكردهايي است كه مي‌تواند در مطالعات ميان‌رشته‌اي، همچون علوم اجتماعي، قوم‌شناسي، پژوهش‌هاي فرهنگي و... سودمند افتد. اين‌ قبيل پژوهش‌ها، افزون بر بازنمايي فرهنگ پيشين هر سرزمين، تفاوت‌ها و فاصله‌هاي جامعۀ امروز را با گذشته نيز آشكار مي‌سازد. بازتاب آداب و سنن، دانش‌ها و باورهاي مردمي را در متون ادبي نيز مي‌توان ديد. شاعران و نويسندگان كه برآمده از فرهنگِ پايۀ سرزمين خويش­اند، فرهنگ غالب اجتماع خود را در آثارشان بازتاب مي‌دهند. از اين رو، متون ادبي مي‌توانند اين گزاره‌هاي فرهنگي و اجتماعي را به خوانندگان نسل‌هاي بعد منتقل كنند. در اين پژوهش تلاش بر آن بوده است تا رباعيات مولوي، از منظر غلبه و نفوذ باورهاي عاميانه در آن، بررسي شود. هدف، تعيين بسامد و نيز چگونگي به‌كارگيري اين‌ قبيل عقايد در رباعيات مولوي بوده ‌است. پژوهش در دو حوزۀ «بازتاب آداب و رسوم و باورهاي اجتماعي در رباعيات مولوي» و «بازتاب باورها و عقايد مردمي در رباعيات مولوي» سامان يافته ‌است. حاصل بررسي، بيانگر بسامد بالاي اين آيين‌ها و باورها در رباعيات مولوي است. همچنين، پژوهش حاضر نشان مي‌دهد شاعر تنها روايتگر برخي آداب و آيين‌ها و باورهاي عصر خويش نبوده و عمدتاً با دست‌مايه قرار دادن اين انديشه‌ها و رسوم و آداب و عقايد، به مضمون‌پردازي هنري يا ملموس ساختن انديشه‌هاي عرفاني، مذهبي و انسان‌شناسانۀ خويش، براي مخاطب پرداخته ‌است.

The study of popular culture in literary works is one of the approaches that may be useful for interdisciplinary studies such as the social sciences, ethnology, cultural research etc. In addition to represent the ancient culture of a society, these studies reveal the differences and distances between today's society and the past. Reflections on traditions, science and popular belief can also be found in literary texts. Thus, literary texts can potentially transfer these socio-cultural propositions to readers of next generation. The goal of the present study was to determine the frequency and the manner one can apply these beliefs to Rumi’s Ruba’i. The research has been organized in two areas: "Reflection of social customs and habits in Rumi's Rubai “and "Reflection of popular beliefs in Rumi's Ruba’i. The results showed high frequency of these beliefs in Rumi’s Ruba’i. In addition, the present study showed that the poet was not only the narrator of certain rituals and beliefs of his time; but also he has concentrated on the artistic thematization by rendering the current thoughts mystic, religious and anthropological for his addressee.