تأثير اندازه قطر درخت بر فنولوژي كامبيوم و رويش شعاعي ممرز (Carpinus betulus) در جنگل خيرود نوشهر

The effect of tree diameter class on cambium phenology and radial growth of hornbeam (Carpinus betulus L.) in Kheiroud forest, Nowshahr

با توجه به اهميت ممرز (L. Carpinus betulus)در جنگل‌هاي هيركاني، بررسي فعاليت كامبيوم و تشكيل حلقه رويش در طبقه‌هاي قطري مختلف اين گونه درختي مي‌تواند اطلاعات بيشتري در مورد مقدار و چگونگي رشد آن فراهم كند. در اين راستا، زمان آغاز، پايان و طول دوره‌ فعاليت كامبيوم (دوره‌ رويش) و نيز نرخ رشد قطري در سه طبقه قطري مختلف (25 تا 35، 36 تا 50 و 60 تا 90 سانتي‌متر) در جنگل خيرود نوشهر طي فصل رويشي 1395 مطالعه شد. شيوه مورد استفاده در اين پژوهش، انتخاب 1080 ريز‌نمونه‌ از ارتفاع قطر برابر سينه درختان و بررسي ميكروسكوپي بود. نتايج نشان داد كه فعاليت كامبيوم در طبقه قطري نخست و دوم در اوايل ارديبهشت‌ماه آغاز شد و به‌ترتيب تا اواخر و اواسط مهرماه ادامه داشت. در طبقه قطري سوم، فعاليت كامبيوم با تأخير قابل ملاحظه‌اي نسبت به طبقه‌هاي قطري نخست و دوم آغاز شد (اواخر ارديبهشت‌ماه) و زودتر از آن‌ها (در اوايل مهرماه) به پايان رسيد. علاوه‌‌براين، رشد قطري طبقه سوم به‌مراتب كمتر از دو طبقه ديگر بود. در بين درختان جوان و كم‌قطر‌، هماهنگي و رفتار مشابهي از نظر مقدار رشد روزانه مشاهده شد و با افزايش سن درخت و نزديك شدن به سن ديرزيستي، همگني رشد درون توده جنگلي كاهش يافت. در مجموع به‌نظر مي‌رسد كه درختان طبقه قطري نخست و دوم در مرحله بلوغ بودند و در نتيجه زمان‌بندي رويش آن‌ها به‌هم شبيه بود، اما درختان طبقه قطري سوم كه نزديك به سن ديرزيستي بودند، تفاوت قابل ملاحظه‌اي با دو طبقه قطري ديگر داشتند.

According to the importance of hornbeam (Carpinus betulus L.) in Hyrcanian forests, studying cambium activity and tree-ring growth of this species with respect to different tree diameter classes can present information about the growth of these trees. Therefore, the beginning, the end, and the duration of cambium activity (growth period) as well as growth rate were studied in three different breath height diameter classes i.e. 25-35, 36-50 and 60-90 cm in 2016 growing season in Kheiroud forest. The study method was consecutive extracting of 1080 micro-cores from trees and further microscopic investigations. Results showed that the cambium activity of trees belonging to the first and second diameter classes started in late April and, respectively, continued until early and mid-October. In the third diameter class, cambium activity began with a significant delay compared to the first and second ones (late May) and ended earlier (late September). In addition, this class had the shortest duration of growth among classes resulting in much narrower tree rings. Younger trees (class one) showed a higher synchronization in the terms of daily growth rate while with increasing age and reaching the longevity, homogeneity in growth decreased. Overall, it seems that trees in the first and second diameter class were in the phase of maturity and thus the timing of their growth were similar, but old trees of the third diameter class, reaching the longevity of hornbeam, were very different from two other ones.