كيفيت شيميايي خاكستر لاشريزه ناشي از آتش‌‌سوزي كف جنگل برودار (Quercus brantii Lindl) در منطقه دره‌‌وران مريوان

Litter ash chemical properties of wildfire in forest floor of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) in Darehvaran area, Marivan

آتش منجر به تجمع خاكستر در خاك سطحي مي‌شود كه مي‌تواند اثرات عميقي بر چرخه بيوشيميايي عناصر در بوم‌سازگان برجاي بگذارد. هدف اين پژوهش، بررسي برخي ويژگي‌هاي شيميايي خاكستر لاشريزه درختي و پوشش علفي حاصل از آتش‌سوزي در كف جنگل و تعيين روند تغييرات اين ويژگي‌ها از زير تاج درختان برودار (Querucs brantii Lindl.) به‌سمت خارج تاج بود. براي اين منظور، بلافاصله پس از رخداد آتش در تابستان سال 1395 در منطقه دره‌‌وران شهرستان مريوان، از خاكستر به‌جاي‌مانده نمونه‌‌برداري شد. خط‌نمونه‌اي به طول 300 متر در روي خط تراز پياده شد و در هر 30 متر، نزديك‌ترين درخت برودار انتخاب شد. در مورد هر درخت انتخابي، سه نمونه خاكستر به‌ترتيب در فاصله 1/5 متري از تنه، مرز تاج و پنج متري تاج (در جايي كه بين درختان قرار مي‌گرفت) برداشت و پس از انتقال به آزمايشگاه، ويژگي‌هاي شيميايي آن‌ها اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه با افزايش فاصله از تنه درخت، مقدار كربن، نيتروژن و فسفر خاكستر به‌طور معني‌داري افزايش يافت. كلسيم و منيزيم خاكستر با حركت به‌سمت فضاي بين درختان، كاهشي معني‌‌دار داشتند، اما پتاسيم به‌طور معني‌داري افزايش يافت. هدايت الكتريكي و اسيديته خاكستر نيز از سمت تنه به خارج تاج درختان كاهش پيدا كرد. به‌طور كلي، مي‌‌توان گفت كه به‌دليل تفاوت در مقدار بقاياي گياهي تجمع‌يافته، با حركت از تنه درخت به‌سمت فضاي بين درختان، شدت آتش رخداده كمتر شده و در نتيجه اثرات متفاوتي بر ويژگي‌‌هاي خاكستر به‌جاي گذاشته است.

Wildfire leads to accumulation of ash in the surface soil, which it can have effect on the biochemical cycle of elements in the ecosystem. The goal of this study was to investigate some ash chemical properties of wildfire in litter of the Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) and vegetation of forest floor and determination gradiant from beneath of tree crown to the outside of the tree crown. Ash samples were collected immediately after forest wildfire in the summer 2016 in the Darehvaran area in Marivan. One transect was installed on a couner line with 300 m long on burnt slope. Ten Brant`s oak trees were selected at 30 meters intervals. Three samples of ash were collected in each tree. The 3 positions of ash samples including: at a distance of 1.5 meters from the base trunk, tree crown border and five-meters far from tree crown. Chemical properties of ash samples were measured in laboratory. The results showed that the content of C, N and P of ash increased significantly with movement from tree trunk to outside. The content of Ca and Mg of ash decreased signifcanly by moving from tree trunks toward the spaces between them, but the amount of K increased signifcantly. The EC and the pH of the ash decreased from the trunk side to the outside of the tree crown. In general, it seems that intensity of the wildfire decreased by moving from the tree trunk to the space between the trees because of the difference in the amount of litter accumulated.