ارائه مدلي براي طراحي نمايه‌ها و نشانگرهاي مديريت پايدار جنگل‌هاي زاگرس (مطالعه موردي: جنگل‌هاي بخش فيروزآباد استان كرمانشاه)

Providing a model for designing the criteria and markers for sustainable management of Zagros forest (Case study: Firouzabad forests of Kermanshah) نويسندگان [English]

با توجه به اهميت جنگل‌هاي زاگرس و لزوم پايداري آن‌ها، ضرورت دارد تا نمايه‌ها و نشانگرهاي مديريت پايدار متناسب با اين جنگل‌ها معرفي شوند. براي اجراي اين پژوهش، جنگل‌هاي بخش فيروزآباد در محدوده شهرستان كرمانشاه انتخاب شد. منطقه مورد مطالعه به‌روش علت- معلولي ديپيسير (DPSIR) پيمايش و تحليل شد تا شناخت كامل‌تري از روابط پديده‌ها و موضوعات به‌دست آيد. سپس، بر اساس روش بالا به پايين، سري‌هاي نمايه‌ها و نشانگرهاي موجود در مناطق مختلف جهان بررسي شد و از فرآيند IRENA در طراحي نمايه‌ها و نشانگرهاي مديريت پايدار استفاده شد. ليست اوليه نمايه‌ها و نشانگرها در اختيار 30 نفر از دست‌اندركاران حوزه منابع طبيعي و محيط زيست قرار گرفت و نشانگرها بر اساس مقياس ليكرت امتيازدهي شدند. پس از محاسبه ميانگين و وزن نسبي امتيازات، ليست نهايي نمايه‌ها و نشانگرها تهيه شد. نتايج فرآيند ديپيسير نشان داد كه مهم‌ترين نيروهاي پيش‌ران در جنگل‌هاي مورد مطالعه به‌ترتيب عبارت بودند از فقر، ناكافي بودن فرصت‌هاي شغلي و عدم دسترسي به دانش و فناوري‌هاي جديد. در اين پژوهش، پنج نمايه و 30 نشانگر معرفي شدند. نتايج امتيازدهي دست‌اندركاران نشان داد كه مهم‌ترين و كم‌اهميت‌ترين نمايه‌ها به‌ترتيب چهارچوب‌هاي قانوني، تشكيلاتي و عرفي براي مديريت جنگل‌ها (با وزن نسبي 0/819) و وسعت و درصد سطح بوم‌سازگان‌هاي منطقه (با وزن نسبي 0/65) بودند. مهم‌ترين نشانگرهاي منطقه در نمايه پنج (مهمترين نمايه)، وجود راه‌كارهايي براي رفع اختلافات بين بهره‌برداران در مورد چراي دام، برداشت محصولات غيرچوبي و غيره، ميزان پيروي از عرف و رسوم محلي در بهره‌برداري از زمين‌ها و منابع طبيعي منطقه بودند.

According to the importance of Zagros forests and their sustainability, it is necessary to introduce sustainability management indicators being appropriate to these forests. For this purpose, forests of Firoozabad district belonging to Kermanshah were selected. The study area was screened and analyzed by DPSIR method to obtain a complete understanding of the relationship between phenomena and subjects. Then, based on the TOP Down method, the series of criteria and markers in different regions of the world were investigated. Indicator Reporting on the Integration of Environmental Concerns into Agricultural Policy (IRENA) was used to design the criteria and markers for sustainable management of Zagros forests. The initial list of markers and criteria was prepared by local stakeholders (A total of 30 people) using Likert scale. After calculating the mean and relative weight of scores, the final list of criteria and markers was prepared. The results of DPSIR process showed that the most important driving forces in the studied area were: poverty, inadequate job opportunities and loss of access to new knowledge and technologies. In our study, 5 criteria and 30 markers were introduced. Results showed the most important and the least important criteria in study area were legal and customary frameworks for forest management (with relative weight of 0.819) and extent and area percent of regional ecosystems (with relative weight of 0.65). The most important markers of the 5th criteria (the most important criteria) were the existence of solutions for eliminating disparities between farmers regarding grazing livestock, harvesting non-wood products and the rate of compliance with local customs in the exploitation of land and natural resources in the area.