پديد آورندگان :
حقشناس، آرش مؤسسه تحقيقات علوم شيلاتي - پژوهشكده ميگوي كشور , حاتمي‌منش، مسعود دانشگاه ملاير - گروه محيط زيست , ميرزائي، محسن دانشگاه ملاير - گروه محيط زيست , ميرسنجري، ميرمهرداد دانشگاه ملاير - گروه محيط زيست , حسين خضري، پريسا مؤسسه تحقيقات علوم شيلاتي - پژوهشكده ميگوي كشور
كليدواژه :
فلزات سنگين , فاكتور آلودگي , رسوبات , شاخص بار آلودگي , ارزيابي خطر اكولوژيكي
چكيده فارسي :
زمينه: امروزه يكي از مهم‌ترين مشكلات جهاني محيط زيست بخصوص در اكوسيستم‌هاي آبي، آلودگي ناشي از فلزات سنگين است. چرا كه اين عناصر به دليل خصوصياتي همچون ثبات شيميايي، تجزيه‌پذيري ضعيف و داشتن قدرت تجمع زيستي در سطوح مختلف زنجيره غذايي موجب ايجاد صدمات و خطرات اكولوژيكي فراواني براي موجودات زنده مي‌گردند. لذا مطالعه حاضر به بررسي غلظت فلزات سنگين (جيوه، كادميوم، سرب، كروم، مس، نيكل، روي و آهن) و ارزيابي خطر اكولوژيكي آنها در رسوبات ساحلي منطقه ويژه اقتصادي- پارس جنوبي مي‌پردازد.
مواد و روش‌ها: جهت بررسي غلظت فلزات 16 ايستگاه در طول سواحل منطقه مورد مطالعه انتخاب و در هر ايستگاه 3 نمونه برداشت شد. پس از آماده‌سازي و هضم نمونه‌ها، غلظت فلزات مذكور با استفاده از دستگاه پلاروگراف تعيين گرديد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد متوسط كل غلظت فلزات در رسوبات به ترتيب (جيوه> كادميوم > سرب > كروم > نيكل > مس > روي >آهن) به ميزان (016/0±03/0 > 07/0±447/0 >47/0±59/8 > 73/0±89/17 > 84/0±96/18 > 77/1±58/28 > 035/12±18/45 > 05/2±065/56) ميلي‌گرم بر كيلوگرم بوده است. به علاوه بررسي شاخص‌هاي محيط زيستي؛ شاخص زمين انباشتگي، شاخص بار آلودگي و فاكتور آلودگي، بيانگر وضعيت آلودگي پايين و تا حدودي متوسط در منطقه بود. همچنين بررسي خطر اكولوژيكي و خطر محيط زيستي فلزات سنگين نشان داد، به ترتيب خطر به صورت (جيوه> كروم > روي > نيكل > سرب > مس > كادميوم) مي‌باشد.
نتيجه‌گيري: براساس نتايج به دست آمده مي‌توان بيان كرد وضعيت آلودگي در منطقه براي فلزات (جيوه، روي، كروم، سرب و نيكل) پايين و براي فلز كادميوم و مس متوسط است. بالابودن غلظت فلزات كادميوم در مقايسه با مقدار متناظر آنها در پوسته زمين، بـه همراه مقادير بالاي فاكتور آلودگي، آلودگي اصلاح شده براي فلزات كادميوم و مس از تأثير فعاليت‌هاي انساني در آلودگي و انباشت اين فلزات در رسوبات منطقه حكايت دارد. همچنين بر اساس محاسبه شاخص خطر اكولوژيكي فلزات مي‌توان بيان كرد در بين عناصر اندازه‌گيري شده، رسوبات از نظر فلز كادميوم در معرض خطر متوسط اكولوژيكي قرار دارد.
چكيده لاتين :
Background: Nowadays, heavy metals pollution in aquatic ecosystems is one of the most significant global environmental issues. Since these metals have characteristics such as chemical stability, low degradability and bioaccumulation ability.Therefore they can affect the food chain at different levels, causing an abundant ecological risks for bioorganisms. This study investigates the concentration of heavy metals (mercury, cadmium, lead, chromium, copper, nickel, zinc and iron) in coastal sediments and assesses its ecological in the Pars Special Economic Energy Zone in the south of Iran.
Materials and Methods: In order to assess the concentration of heavy metals, 16 stations along the coast were selected and three samples were taken from each station. After preparation and digestion of the samples, the concentrations of these metals were determined by using Polarography method.
Results: The results showed that the order of average amount of total concentration of metals in the sediments were (Fe > Zn> Cu > Ni> Cr > Pb > Cd > Hg), reflected as (56.065 ± 2.04 > 45.91±12.035 > 28.58±1.77 > 18.96 ± 0.84 > 8.59±0.47 > 0.447 ± 0.07 > 0.03 ± 0.016) mg/kg respectively. In addition, assessment of indicators of the environmental factors such as; Geo accumulation index (Igeo), Contamination factor (CF), Pollution Load Index (PLI) represents low to modeate pollution in the region. Also, the risk assessment for ecological and environmental effect of heavy metals revealed the order of (Cd >Cu> Pb> Ni> Zn> Cr> Hg) respectively.
Conclusion: According to the results, the pollution in the region affected by heavy metals was low for Hg, Zn, Cr, Pb and Ni.This effect was moderate for Cd and Cu and was high for adjusted cadmium concentrations a by normal amount in the crust of the Earth.High levels of pollution factor along with adjusted pollution for Cd, Cu implies the effects of human activities on pollution and accumulation of these heavy metals in sediments in the region. Based on the calculation of the ecological risk index of metals we can express that among the measured elements, Cadmium sediments are in moderate ecological risk.
