كليدواژه :
ابنيه خشتي , روستاي اصفهك , زلزله , مرمت , استحكام بخشي لرزه اي
چكيده فارسي :
پس از رخداد زلزله طبس در 25 شهريور 1357 بخش گستردهاي از تخريب ها مربوط به ساختمان‌هاي روستايي در اطراف اين شهر (طبس) بود. با توجه به اقليم گرم و خشك منطقه، روستاهاي آسيب ديده عمدتاً داراي بافت خشتي و گلي بودند. اصفهك به‌عنوان نمونه‌اي از بافت خشتي روستايي موجود در منطقه طبس، در خلال زمينلرزه مذكور دچار آسيبها و ويراني هاي گوناگوني گرديد. اين بافت روستايي به‌عنوان نمونه اي جالب توجه از فن آوريها و سنتهاي معماري اقليمي ايران در رابطه با مسكن روستايي و بهره‌گيري مصالح بومآورد، در فهرست آثار ملي ايران به شماره 31336 ثبت شده است. در طي ساليان اخير با گرايش مردمي براي حضور و سكونت مجدد، داراي پتانسيلهاي بومگردي و گردشگري گرديده كه در كنار ارزشهاي كالبدي و فرهنگي- اجتماعي آن و با نظر به آسيبهاي گذشته و تهديدهاي آتي مرتبط با زلزله، حفاظت و احياي آن ضرورت مييابد. لذا اين پژوهش پس از بررسي مهمترين نقاط ضعف سازهاي بناهاي خشتي آسيب ديده بر اثر زلزله، به چگونگي استحكام بخشي لرزهاي ابنيه خشتي روستاي اصفهك پرداخته است. روش پژوهش، توصيفي- تحليلي و شيوه گردآوري اطلاعات از گونه كتابخانه اي و ميداني است. با مطالعه تجارب و پژوهشهاي مشابه پيشين و در نظر گرفتن ابعاد مختلف مسئله طي بازديدهاي ميداني مكرر، در رابطه با استحكامبخشي ابنيه خشتي مورد بحث سه طرح الف، ب و ج پيشنهاد گرديد. طرحها از نظر اصول نظري مرمت ميراث معماري و اعتبارسنجي عملكرد لرزهاي با مدلسازي در نرمافزار ANSYS مورد سنجش و مقايسه قرار گرفته و در نهايت طرح ب (كاربست المانهاي چوبي و طنابهاي بافته شده از الياف درخت خرما)، به‌دليل داشتن بيشترين مطابقت با سياستها و راهبردهاي مداخله به‌عنوان الگوي بهينه استحكامبخشي لرزهاي ساختمان‌هاي خشتي روستاي اصفهك پيشنهاد گرديد. در واقع طرح مذكور در خلال اعتبارسنجي لرزه اي عملكرد مناسبي از خود نشان داده و مطابقت بيشتري با مباني نظري مرمت دارد. همچنين اقتصادي بودن و سهولت اجرا به‌عنوان دو معيار مهم كه زمينه جلب مشاركت مردم محلي را فراهم ميكند، مورد توجه قرار گرفتهاند.
چكيده لاتين :
After the earthquake of Tabas at 19:36 pm in September 16, 1978, a large part of the buildings were destroyed and there were many human casualties. With more research, it can be seen that a significant number of these damages and losses from the earthquake had been related to rural buildings around the city (Tabas). Due to the fact that the Tabas area has a warm, dry and desert climate, Villages that suffered such damages were mostly mud and adobe structures. One of these villages is Isfahak (located 38 km south-east of Tabas city) that based on available evidence has a historical background from the Safavid period, As an example of the rural adobe fabric in the Tabas area, it suffered damage and destruction in various dimensions of its physical fabric during the earthquake. According to local information, about 80 people of inhabitants died due to this natural occurrence, and a few others suffered physical and psychological damages. This adobe fabric has been registered as an interesting example of Iran's climatic technology and traditions in relation to rural housing. The use of traditional and local materials in Iranian architecture is now listed in the National Iranian monuments List No. 31336, and in recent years, with the tendency of local people, and especially the desire of educated young people to stay and reside, brings potential opportunity for tourism to growth. The heritage value of the village of Isfahak along with its physical and cultural-social values and the aspect of reminding a historical event (Tabas earthquake as one of the largest and most deadliest earthquakes in Iran) affecting the lives of the people of this region, has created a collection of various values and potentials that need to be protected and rehabilitated. On the other hand, considering the probability of the occurrence of an earthquake and its related financial and death threats for rural adobe buildings is needed to research for raising the level of safety and seismic function in such buildings. Therefore, this study after investigating the most important structural weaknesses of damaged adobe buildings due to the effect of this earthquake and categorization of the seismic damages, then how to strengthen the adobe buildings of Isfahak village. The research method is descriptive-analytical and the data collection had been done via the means of literature review and field observation.
