بررسي تطبيقي پناهندگي در فقه اسلامي و حقوق بين‌الملل

زمينه و هدف: پناهندگي كه قدمتي به اندازه زندگي اجتماعي بشري داشته و در هر عصر و هر جامعه طبق باورها و فرهنگ خود راه حلي براي آن انديشيده‌اند. يكي از موضوعات مهم و جديد در حقوق بين‌الملل حقوق پناهندگان مي‌باشد و فقه اماميه نيز به مسئله پناهندگي پرداخته است. وجود احكام و مقررات فقهي و همچنين اشاره صريح قرآن كريم و روايات اسلامي به پناهندگي و حقوق و قواعد آن ازاهميت موضوع تحقيق مي‌باشد. از آنجا كه مساله پناهندگي در جهان روز به روز گسترش مي‌يابد آشنايي پناهندگان با حقوق خود امري ضروري مي‌باشد. روش تحقيق: روش تحقيق حاضر گوياي بر اساس روش توصيفي – تحليلي و بر پايه اسناد و منابع كتابخانه اي نگاشته شده است . يافته ها: نتايج پژوهش حاضر گوياي اين است كه كليه حقوق و قواعد بيان شده در منابع بين المللي در خصوص پناهندگان، در منابع اسلامي نيز در نظر گرفته شده است و پناهندگي از ديد فقهي ماهيت عقدي دارد ولي در حقوق بين الملل جنبه حق و تكليفي دارد و از مهمترين تكاليف پناهندگان در كشور پذيرنده، رعايت قوانين و مقررات دولت پذيرنده بوده است و در صورت عدم رعايت دولت پذيرنده مي تواند او را از كشور اخراج نمايد. نتيجه گيري: در كنوانسيون1951 به موارد جزئي پناهندگي اشاره و تاكيد شده است ولي در فقه اسلامي به جزئيات زياد پرداخته نشده است. اما به دليل اينكه اغلب اين حقوق منافاتي با شرع و نظم عمومي مدنظر اسلام ندارد و مي تواند در شرايط عقد امان ذكر گردد و پناهنده هم در فقه اسلامي و هم در حقوق بين الملل معاني مشتركي دارد و در حقوق بين الملل پناهندگي به دلايل سياسي، مذهبي، نژادي، عضويت در گروههاي خاص اجتماعي، جنسيت و از ترس جان و مال و شكنجه به كشور پذيرنده پناهنده مي‌شود. پناهندگي در فقه اسلامي نيز نوعي ترس موجه است با اين تفاوت كه در حقوق بين‌الملل مسئله ترس از تعقيب و آزار بوده است و در فقه اسلامي، اختلاف ديني و در واقع شرك عنصر اساسي در پناهندگي است.