تغييرات فصلي فعاليت مطلق و ويژه‌ي اسيدفسفاتاز در رقابت ريزوسفري نهال‌هاي بلندمازو و پلت در كشت خالص و آميخته

Seasonal Variations of Absolute and Specific Acid Phosphatase Activities on Rhizosphere Competition in Pure and Mixed Planting of Chestnut-Leaved Oak and Persian Maple

رقابت ريزوسفري در دستيابي گياهان به عناصر غذايي مانند فسفر اهميت زيادي دارد. محيط ريزوسفر حداكثر اثرپذيري را از رقابت بين‌گونه‌اي و درون‌گونه‌اي دارد. با توجه به ويژگي‌هاي ريزوسفري خاص هر گونه احتمالاً تراوش‌هاي ريزوسفري (مانند اسيدفسفاتاز) در حالات رقابتي مختلف، تغييرات محسوسي دارد. اسيدفسفاتاز از مهم‌ترين آنزيم‌هاي ريزوسفري و آنزيم مختص چرخه‌ي فسفر است. اين پژوهش به مطالعه‌ي‌ فعاليت مطلق و ويژه‌ي ‌اسيدفسفاتاز در ريزوسفر دو گونه‌‌ي پلت و بلندمازو (از مهم‌ترين گونه‌هاي جنگلي شمال كشور) در حالت كشت خالص و آميخته در طي فصول مختلف در يك ريزوترون نوين پرداخته است. از لوله‌هاي دستيابي 18 ريزوترون شامل سه تيمار آميختگي (پلت خالص، بلندمازو خالص و پلت- بلندمازو) درپنج تكرار همراه با سه ريزوترون فاقد كشت نهال طي چهار فصل سال نمونه‌گيري انجام و فعاليت مطلق و ويژه‌ي اسيدفسفاتاز در آن تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه فعاليت مطلق و ويژه‌‌ي اسيدفسفاتاز بين تركيب‌هاي متفاوت كشت و فصول مختلف در سطح احتمال 95 درصد اختلاف معني‌داري دارد. تركيب كشت آميخته در پاييز بيشترين ميزان فعاليت (gPNPg-1h-1µ 16/154±37/2370) و تيمار كنترل در تابستان كمترين ميزان فعاليت اسيدفسفاتاز مطلق (µgPNPg-1h-1 65/108±75/991) را به خود اختصاص دادند. ميزان فعاليت مطلق و ويژه‌ي ‌اسيدفسفاتاز در انتهاي دوره‌‌ي مطالعه نسبت به فصل آغازين مطالعه كاهش محسوسي را نشان داد. اين نتايج مي‌تواند تأييدكننده‌ي‌ برتري كشت آميخته‌ي پلت- بلندمازو از نظر ساختار، فيزيولوژي و مورفولوژي مناسب‌تر ريزوسفري و رشد بهتر ريشه باشد و اين تيمار، فسفر خاك را در طي فصول مختلف به ميزان بهتري حفظ نموده است.

Rhizospheric competition play a vital role in plant nutrition such as phosphorus availability. Inter and intraspecific competition have the maximum influence on rhizosphere function. It can be expected that rhizosphere exudations (such as acid phosphatase) will change in the various competitive scenarios, considering the specific rhizosphere characteristics of plant species. Acid phosphatase (AP) is one of the most important rhizospheric enzymes and it is a specific enzyme to the phosphorus cycle. This investigation was carried out to study the absolute and specific AP activities on rhizosphere competition in pure and mixed planting of Quercus castaneifolia and Acer velutinium (two important species of forests of northern Iran) during different seasons by a novel rhizotron. Sampling was done within 18 rhizotron access tube (3 composition treatments/5 replications with 3 controls rhizotron without seedling) in 4 seasons, then absolute and specific AP activities were determined. Results revealed that there were significant differences between the absolute and the specific AP activities of different planting compositions and seasons (P<0.05). Mixed planting had the most absolute AP activities (2370.37±154.16µgPNPg-1h-1) in autumn while control treatment had the least absolute AP activities (991.75±108.65µgPNPg-1h-1) in summer. Amounts of absolute and specific AP activities showed significant decrease at the end of experiment compared with the beginning of study times. Results showed Quercus castaneifolia and Acer velutinium companion planting had better rhizosphere structure, physiology and morphology and also showed that mixed planting have better root growth, so we concluded that this treatment provide more phosphorus during different seasons.