پيش‌بيني آمادگي براي وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان بر پايه كاركردهاي خانواده و طرح‌واره‌هاي ناسازگار نخستين

Prediction of preparedness for drug dependence on family functions and early maladaptive schema

با توجه به نقش عوامل فردي و خانوادگي در وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان، پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش طرح‌واره‌هاي ناسازگار نخستين و كاركردهاي خانواده در آمادگي براي وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان انجام شد. جامعۀ آماري دربرگيرنده دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي، واحد قم در سال تحصيلي 95-96 كه 12050 نفر بود و از ميان آن‌ها با به‌كارگيري فرمول كوكران 300 نفر به شكل نمونه ­گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده دربرگيرنده پيش‌بيني گرايش به اعتياد (ويد و همكاران،1992)، كاركرده اي خانواده (كيتنرو همكاران،1996)و طرح‌واره‌هاي ناسازگار نخستين (يانگ و همكاران،1995) بودند. تحليل داده ­هاي پژوهش با به‌كارگيري روش همبستگي پيرسون، آزمون تي گروه­هاي مستقل، تحليل واريانس يك‌طرفه و رگرسيون چندگانه انجام گرفت. برآيندها نشان دادند كه مقياس اصلي آمادگي براي وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان با طرح ‌واره‌هاي رهاشدگي/ بي‌ثباتي (141/or=، P<./01)، وابستگي/ بي­كفايتي (143/0 r=،P<./01) و آسيب­ پذيري در برابر زيان و بيماري (173/or=،، P<./01) همبستگي معني‌دار دارد. كاركردهاي خانواده تنها با مقياس اعتراف به اعتياد همبستگي معني‌دار داشت (178/0 r=، P<./01) و با مقياس اعتراف به اعتياد و الكليسم همبستگي معني‌داري ندارد. طرح‌واره آسيب‌پذيري در برابر زيان و بيماري و طرح‌واره ايثارگري تنها 5 درصد تغييرات آمادگي براي وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان را تبيين كردند. با توجه به يافته­ هاي پژوهش به مشاوران و روان شناسان پيشنهاد مي­شود هر دو متغير كاركردهاي خانواده و طرح‌واره‌هاي ناسازگار نخستين در ارتباط با پيشگيري در وابستگي به مصرف مواد روان‌گردان موردتوجه قرار دهند.

Regarding the role of individual and family factors in drug dependence, this study was conducted to study the role of early maladaptive schemas and family functions in the preparation for drug dependence. The statistical population consisted of students of Islamic Azad University, Qom, in the academic year of 1995-96, which was 12050 people. Among them, 300 people were selected by multi-stage cluster sampling using Cochran's formula. Data collection tools consisted of prediction of addiction tendency (Wade et al, 1992), family function (Keitner et al., 1983), and early maladaptive schemas (Yang et al., 1995). Data were analyzed by Pearson correlation, T test, one-way variance analysis and multiple regression. Findings: The results showed that the main scales of readiness for drug dependence have significant correlation with the patterns of emancipation/ instability(r=.141 P<0,01)،dependence / incompetence (r=.143 P<0,01) and vulnerability to harm and disease(r=.174 P<0,01).family function was significantly correlated with the extent of admission to addiction(r=.178 P<0,01) and with the scale of admission to addiction and alcoholism does not have a significant correlation. The vulnerability to harm and disease and the self-sacrificing schema only accounted for 5% of the change in addiction tendency. According to the findings of the research, it is recommended that counselors and psychologists consider both variables of family functions and early maladaptive schemas in relation to prevention of drug dependence