ارزيابي خصوصيات رشدي بنه‌هاي دختري زعفران تحت تأثير نظام‌هاي كشاورزي رايج و ارگانيك

Evaluation of replacement corms growth criteria of saffron in response to different organic and conventional production systems

در زراعت زعفران، توليد و استفاده از بنه­هاي مادريِ داراي وزن مناسب يكي از مهم­ترين عوامل تأثيرگذار بر ميزان گلدهي گياه مي­باشد. در همين راستا اين تحقيق با هدف بررسي تأثير نظام­هاي مختلف كم­نهاده، متوسط نهاده و پرنهادة ارگانيك و رايج بر رشد بنه­هاي دختري زعفران در طي يك دورة رشد يك­سالة گياه از مهرماه 1394 تا ارديبهشت ماه سال 1395 در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار به اجرا درآمد. به منظور انطباق تيمارهاي آزمايشي با قوانين كشاورزي ارگانيك، طول دورة گذاري معادل با 24 ماه قبل از كاشت در اين پژوهش در نظر گرفته شد و در طي آن از مصرف نهاده­هاي ممنوعه پرهيز شد. بر اساس نتايج تجزية واريانس اثر تيمارهاي آزمايشي بر اكثر صفات مربوط به رشد بنه­هاي دختري معني­دار بود. مقايسة ميانگين تيمارها نشان داد كه ميزان تفاوت­ها در درون هر نظام كاشت بسيار ناچيز، ولي مقدار تفاوت بين دو نظام كاشت رايج و ارگانيك قابل توجه بود. وزن كل بنه­هاي موجود در هر كلون و تعداد جوانه­هاي گل­دهنده به ازاي هر بنه در نظام­هاي كاشت ارگانيك به‌طور متوسط حدود 40 درصد بيشتر از نظام­هاي كاشت رايج بود. مقادير متوسط وزن تك­بنه نيز براي سيستم­هاي ارگانيك و رايج به ترتيب 75/4 و 54/2 گرم تعيين شد. در نظام كاشت ارگانيك درصد بنه­هاي دختري با وزن كمتر از 5 گرم كمتر از نظام كاشت رايج بود (70 درصد در مقابل 84 درصد)، در حالي­كه در نظام كاشت مذكور درصد بنه­هاي دختري داراي وزن 5 تا 10 گرم (5/14 در مقابل 13 درصد) و بيش از 10 گرم (16 در مقابل 3 درصد) بيشتر از سيستم كاشت رايج بود. متوسط تعداد جوانة گل دهنده در هر بنه همبستگي معني­داري با وزن كل بنه­هاي موجود در هر كلون (**58/0)، ميانگين وزن تك بنه (**64/0) و نيز تعداد بنه­هاي ريز (**57/0-) و درشت (**61/0) موجود در هر كلون نشان داد. بر اساس ضرايب همبستگي، ميانگين وزن تك بنه نيز ارتباطي قوي با تعداد بنة موجود در هر كلون (**55/0-)، وزن بنه­هاي موجود در هر كلون (**73/0) و نيز تعداد بنه­هاي ريز (**89/0-) و درشت (**81/0) موجود در هر كلون داشت. در مجموع، استفاده از مديريت ارگانيك در مقايسه با نظام زراعي رايج تأثير مطلوبي بر بهبود صفات رشدي بنه­هاي دختري زعفران به خصوص ميانگين وزن بنه و تعداد جوانه­هاي داراي پتانسيل گلدهي اعمال نمود.

The use of corms with appropriate weight is one of the main factors in the flowering of saffron. Thus, the impacts of six organic (OS) and conventional (CS) production systems on the growth of saffron replacement corms was studied during one growth cycle from October 2015 up to May 2016 in this experiment. The experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications and six treatments including low, medium and high input organic systems as well as low, medium and high input conventional systems. A transition period of 24 months was considered in the chosen field before corm planting. Based on the results of an analysis of variance, the effect of experimental treatments was significant on the growth properties of most replacement corms (RC). The results of means comparison revealed that the differences within each organic or conventional system were insignificant but they were found to be considerable between the two OS and CS production systems. Total RC weight per clone and the number of flowering buds per RC in the OS production system were on the average 40% more than that of the CS production system. The amount of mean RC weight for OS and CS was 4.75 and 2.54g, respectively. The percent of RC with weight of less than 5g in the CS production system was higher than that of the OS production system (70 vs. 84%), while the percent of RC in 5-10g (13 vs. 14.5%) and more than 10g (3 vs. 15.7%) categories in the OS production system were more than that of the CS production system. The mean value of flowering buds had a significant correlation with the total RC weights per clone (+0.58**), mean RC weight (+0.64**), number of small RC (-0.57**) and number of large corm per clone (+0.61**). In addition, there was a significant correlation between the mean RC weight with the number of RC per clone (-0.55**), the RC weight per clone (+0.73**), the number of small RC (-0.89**) and the number of large RC per clone (+0.81**). Overall, the employment of OS had a significant positive effect on the growth of saffron replacement corms especially on mean corm weight and the number of flowering buds.