پديد آورندگان :
خرم دل، سرور گروه زراعت - دانشگاه فردوسي مشهد , رضواني مقدم، پرويز گروه زراعت - دانشگاه فردوسي مشهد , ملافيلابي، عبداله گروه زراعت - دانشگاه فردوسي مشهد , ولي زاده، سحر گروه زراعت - دانشگاه فردوسي مشهد
كليدواژه :
گونه موقتي , ضريب ثبات , شاخص تنوع زيستي , سمج , سطح تشابه
چكيده فارسي :
پوششهاي گياهي علفهاي هرز در بومنظامهاي زراعي از تعداد زيادي گونه تشكيل شدهاند كه در واكنش به عمليات زراعي ظهور پيدا كردهاند. به منظور بررسي ساختار جوامع و تنوع گونهاي علفهاي هرز مزارع زعفران استان خراسان، جمعيت علفهاي هرز در هفت شهرستان (شامل مشهد، نيشابور، گناباد، تربتجام، تربتحيدريه، بيرجند و قائن) در سالهاي 1393 و 1394 مورد بررسي قرار گرفت. جهت بررسي از مرحلههاي رشد رويشي، ركود تا گلدهي زعفران در مجموع 50 مزرعه به صورت تصادفي انتخاب و نمونهبرداري از علفهاي هرز به روش سيستماتيك و مطابق الگوي دبليو و با استفاده از قاب 1×1 متر مربعي انجام شد. گروهبندي شهرستانها با استفاده از تجزيه خوشهاي به روش سلسله مراتبي پيوسته كامل بر اساس فواصل اقليدسي انجام شد. شاخصهاي مورد بررسي شامل ضريب ثبات، سيمپسون، شانون وينر، مارگالف و منهينيك بودند. نتايج نشانداد كه گونههاي هرز غالب 50 گونه و متعلق به 19 خانواده ميباشند كه خانوادههاي غلات، شببو، كاسني و بقولات بهترتيب با 11، 9، 8 و 6 گونه غالب بودند. گونههاي هرز عمدتاً دولپه، سه كربنه، سمج و يكساله بودند. بيشترين ضريب ثبات در مقايسه مرحلههاي رشدي زعفران به ترتيب براي خارشتر (Alhagi camelorum)، يولاف وحشي (Avena fatua) و بومادران (Achillea millefolium) با 81/30، 11/24 و 14/12 بهدست آمد. همچنين تمام گونههاي هرز بجز خارشتر (به عنوان گونه پايدار) و يولاف وحشي (بهعنوان گونه موقتي)، بهصورت گونههاي اتفاقي شناخته شدند. بالاترين شاخصهاي تنوع علفهاي هرز مربوط بهمرحله رشد رويشي زعفران بود. ضريب همبستگي بين تراكم علفهاي هرز و درصد خسارت عملكرد زعفران برابر با 98/0=R2 محاسبه شد. بر اساس آناليز كلاستر، شهرستانهاي مورد مطالعه از نظر شاخصهاي تنوع زيستي علفهاي هرز در سطح تشابه 75 درصد در سه گروه طبقهبندي شدند.
چكيده لاتين :
Weedy flora of agroecosystems is composed of many species that have evolved in response to cropping system practices by occupying the niches left available in agroecosystems. In order to study weed species diversity and community structure in the saffron fields of Khorasan province, a survey trial was carried out in seven counties (including Mashhad, Neyshabur, Birjandn, Ghaen, Gonabad, Torbat-e Jam and Torbat-e Heydari) during 2014 and 2015 from vegetative growth, dormant to flowering stages of saffron randomly dropped 1×1 m2 quadrates in 50 fields based on a systematic method as W pattern. The counties were clustered by the hierarchical complete linkage method based on Euclidean. Biodiversity indices such as stability coefficient, Simpson, Shannon–Wiener, Margalef and Menhinick were computed. The results indicated that the dominant weeds in saffron fields belong to 19 families and 50 species. Poaceae, Brassicaceae, Asteraceae and Fabaceae were dominant families with 11, 9, 8 and 6 species, respectively. The majority of weed species were dicotyledonous, C3, noxious and annual plants. The highest stability coefficients in the stages of growth of saffron were calculated in Alhagi camelorum, Avena fatua and Achillea millefolium to be 30.81, 24.11 and 12.14, respectively. All weed species except for Alhagi camelorum (sustainable species) and Avena fatua (temporary species) were recognized as causal species. The maximum diversity indices for weed species were recorded at the vegetative phase of saffron. Correlation coefficient between weed density and yield loss of saffron was computed as R2=0.98. Based on diversity indices for weed species, different counties were clustered in three groups at 75% similarity level.
