بررسي و تحليل سير تحول در نظريه‌هاي منازعه (با تأكيد بر تحول تاريخي، رشته‌اي و نگاه ريشه‌اي نظريه‌ها)

منازعه از يك اختلاف ديدگاه در مقياس خرد فردي تا سطح كلان كشورها، آغاز و با دامنه‌دار شدن، تشديد و ابعاد گسترده پيدا مي‌كند و به خشونت ميان طرف‌هاي درگير منجر مي‌شود. اين پديده، در طول تاريخ بشريت همواره به‌دلايل مختلف به‌وقوع پيوسته است. در ارتباط با ريشه‌هاي وقوع منازعه، از ابتداي تاريخ علم تاكنون نظريه‌هاي مختلفي ارائه شده است. مهمترين آنها را مي‌توان در چهار گروه نظريه‌هاي علوم سياسي، جامعه شناسي، روابط بين‌الملل و نظريه‌هاي جغرافيايي و ژئوپليتيكي مورد اشاره قرار داد كه در چهار دوره از سده چهار پيش از ميلاد مسيح تا قرن چهارده ميلادي، از قرن پانزدهم تا پايان قرن نوزدهم ميلادي، قرن بيستم ميلادي و از ابتداي قرن بيست و يكم تاكنون قابل بررسي و تحليل هستند. اين پژوهش از نظر هدف، بنيادي و از حيث ماهيت و روش، توصيفي ـ تحليلي است كه با بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي، سير تحول 22 نظريه مهم را در موضوع ريشه يا ريشه‌هاي وقوع منازعه در چهار گروه نظريه‌هاي علوم سياسي، جامعه‌شناسي، روابط بين‌الملل و جغرافيايي و ژئوپليتيكي مورد بررسي و تحليل قرار مي‌دهد. سؤال اصلي اين است كه سير تحول نظريه‌ها در ريشه‌يابي وقوع منازعات با تأكيد بر تأثيرگذاري منفي آن در امنيت در طول تاريخ علم و در رشته‌هاي مرتبط چگونه بوده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد علت يا علل وقوع منازعات همزمان با تحولات مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي، فناورانه، ژئوپليتيكي و... و در دوره‌هاي تاريخي دچار تحول شده و نظريه‌هاي ارائه شده در اين زمينه در سير تكاملي از نگاه خرد و تك عاملي به ريشه‌ منازعه به نگاه چند عاملي توسعه يافته و نگاه علوم مختلف به موضوع نيز متفاوت بوده است. با توجه به ماهيت منازعات، كه ناامني را در خود نهفته دارد، شناخت نظريه‌هاي مرتبط با اين پديده و آشنايي با ريشه‌هاي آنها، آسان­كننده، كمك­كننده و ضرورتي اجتناب­ناپذير در تدوين راهبردهاي دفاعي و امنيتي براي كشورها و از جمله ايران خواهد بود.