چكيده فارسي :
زمينه و هدف: دانش دندان‌پزشكي به‌عنوان يكي از شاخه‌هاي پزشكي همواره مورد توجه پزشكان مسلمان بوده است. پزشكان به جنبه‌هاي مختلف علم دندان‌پزشكي پرداخته و مجموع نظرات و ديدگاه‌هاي خود را در ضمن متون پزشكي نقل كرده‌اند. اين مطالعه به‌منظور بررسي جايگاه دانش دندان‌پزشكي در ميان پزشكان مسلمان انجام گرفته است.
مواد و روش‌ها: در نوشتار پيش‌رو تلاش بر آن است كه با روش توصيفي- تحليلي و با تكيه بر منابع متقدم (فردوس‌الحكمه، الحاوي، قانون، كامل‌الصناعه، معالجات البقراطيه و ذخيره)، تاريخچه دندان‌پزشكي در تمدن اسلامي مورد بررسي و واكاوي قرار گيرد تا هدف مقاله كه بازنمايي سير تكوين، تكامل و تحولات دانش‌دنداپزشكي است، تبيين گردد.
يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه پزشكان مسلمان از ديدگاه و تجربيات اطباي يونان و مركز علمي جندي‌شاپور بهره برده‌اند، اما تنها به نقل آن بسنده نكرده‌اند، بلكه علم دندان‌پزشكي را تكميل و گسترش دادند و آن را بر مبناي علمي بنيان نهادند. تشريح بافت، عصب و استخوان دندان، آسيب‌شناسي، شناخت و درمان انواع بيماري‌ها، توصيه به مراقبت بهداشت دهان و دندان و روش‌هاي پيشگيري، تهيه انواع داروهاي درماني با منشأ گياهي- حيواني و معدني، استفاده از ابزار براي مداواي بيماري‌ها كه گاه براي نخستين بار اين ابزار توسط پزشكان مسلمان بكار مي‌رفت، از جمله پيشرفت‌هاي مسلمانان در حوزه دندان‌پزشكي بوده است.
نتيجه‌گيري: دانش دندان‌پزشكي در تمدن اسلامي مبتني بر شيوه علمي بوده است و پزشكان مسلمان در اين حوزه پيشرفت‌هاي بسيار در شناخت و درمان بيماري داشته‌اند. تأكيد پزشكان بر حفظ بهداشت دهان و دندان و مراقبت از ابتلا به بيماري بود. بنابراين، مي‌توان شاخصه پيشگيري و درمان را از ويژگي‌هاي دندان‌پزشكي اسلامي دانست.
چكيده لاتين :
Research Background and Objective: Dentistry, one of the branches of medicine, has always been of utmost
significance to Islamic physicians, who addressed different aspects of dentistry and presented their viewpoints in
medical texts. This study intended to investigate the significance of dentistry in Islamic medicine.
Research Methods (Methodology): Employing a descriptive-analytical research method as well as drawing on
early resources, namely, Firdaws al-Hikma (literally The Paradise of Wisdom), Kitab al-Hawi Fi Tebb (literally
Comprehensive Book on Medicine), Al-Qānūn Fi a-ibb (literally The Canon of Medicine), Kamil al-Sina'at
al-Tibbiyya, Moalejat Albqratyh, and Zakhireye Khwarazmshahian, the present study sought to examine the
history of the development of dentistry in Islamic civilization
Research Findings: The research findings indicated that not only did Islamic physicians use views and
experiences of Greek physicians and Gondishapur Medical Center but they also completed and broadened the
horizons of dentistry and based it on scientific foundations. The Islamic advances in the field of dentistry
included tissue, nerve and bone dissection, pathology, diagnosis and treatment of diseases, advices on mouthtooth
hygiene and prevention methods, production of animal, plant and mineral-based drugs, and treatment of
disease by tools employed by Islamic physicians for the first time.
Conclusion: In Islamic civilization, dentistry was based on scientific methods, making them experience
significant advances in disease diagnosis and treatment. Moreover, as Islamic physicians highlighted mouthtooth
hygiene and prevention from disease, prevention and treatment can be regarded as the main characteristics
of Islamic dentistry.
